lilith

8. ilk feminist

Lilith, genellikle özgürlük, bağımsızlık ve başkaldırının simgesi olarak görülür. Yahudi kaynaklarında Adem’in ilk eşi olarak geçer, kendisiyle ilişkiye girmeyi reddetmiş ona itaat etmediği için cennetten kovulmuştur. Bu yüzden şeytanlaştırılmış ve karanlık bir varlık olarak tasvir edilmiştir. Sonrasında tüm yalvarmalarına rağmen geri dönmemiş ve Adem'in kaburga kemiğinden ona itaat edecek Havva yaratılmıştır. Bu nedenle Lilith, hem korkulan hem de saygı duyulan, kadın gücünün ve özgürlüğünün bir simgesi olarak kabul edilir. Adem’in ilk eşi olup itaat etmeyi reddetmesi, kendi yolunu seçmesi… Onu yıllarca karanlıkla özdeşleştirmişler ama aslında o, bastırılmış duyguların, görmezden gelinen arzuların ve içten gelen başkaldırının sembolü. Bence Lilith, susmayan, sınır çizmekten korkmayan kadınların sesi. Biraz asi, biraz yalnız ama tamamen kendisi.

7. Ayrıca bknz:  lilith

İnanılmaz yardımsever ve düşünceli yazar. Bir entrisi üzerine soru sormuştum. Hem sorumu cevapladı hem de hiç üşenmeden konuyla ilgili aklıma gelen gelmeyen pek çok şeyi anlattı. Böyle insanlarla konuşunca iyi ki sözlükteyim diyorum. 

6. ilk yaratılan dişidir.

adem ile birlikte topraktan yaratılmıştır. adem, lilith'in kendisine itaat etmesini ister fakat lilith özgür ruhlu bir kadındır ve bu talebi kabul etmez. tanrı'nın yasaklı ismini söyleyip cennetten kovulur dünyaya gönderilir.

adem bu süre zarfında çok yalnız kalır, lilith'ten geri dönmesini ister. fakat lilith kabul etmez. kızıldenizden çocuk yapar .tanrı bu itaati kabul etmediği için lilithi cezalandırır sonrasında adem yalnız kalmasın diye ademin kaburga kemiğinden havva'yı yaratır. havva itaatkar bir kadındır. lilith ise bu cezadan sonra intikam almak ister. cennette yılan olarak girer. adem ile havva'ya yasaklı meyveyi yedirir ve onlarda cennetten kovulurlar.

bundan sonra tek amacı adem ve havvanın soyundan olan çocukları öldürmektir. erkek bebekleri 8 gün içinde, kız bebekleri 20 gün içinde öldürebilir. eski inançlardan gelen kırmızı kurdele mantığıda çocukları lilith'ten korumak amaçlı doğmuştur.

ilk feminist olarak kabul edilir hatta. bana göre örnek alınası kadındır. güçlüdür, iradelidir.

5. Dikkat dev entry. Buradaki bilgilerin çoğu wikipedia'dan derlemedir.

Sümercede dişil ruhlara lili, akkadçada ruhlara lili ya da lilitu deniyordu. Aynı zamanda antik semitik dillerde (arapça ve ibranice) -layl kökü (bkz: leyla) gece anlamına geliyor. Bu etimolojik bağlamda Lilith miti, geceye ait bir kadın iblisi anlatıyor.

Lilith yazılı kaynaklarda ilk kez gılgamış destanının akkad versiyonunda ne idüğü belirsiz mitolojik bir yaratık olarak ortaya çıkıyor (hala bunun lilith ilişkilendirilmesi konusunda tartışmalar var).

M.Ö. 600 Babil'e ait kaynaklarda ise lilitu ya da lili kelimlerinin ruhlar, inler cinler anlamında kullanıldığını kesin olarak biliniyor.

Tanah'ta (Musevilerin ana kutsal kitabı, Hıristiyanlar Eski Ahit derler ve İncil'in de ilk bölümüdür. Fakat İncil'deki metin daha farklıdır.) lilith "temiz olmayan sekiz hayvan"dan birisi olarak karşımıza çıkıyor. Fakat bu lilithin ne olduğuna dair bir açıklama yok.

Adem'in ilk eşi olan Lilith anlatısı ilk kez ortaçağlarda ortaya çıkan Alphabet of Ben Sira metninde görülüyor. Alphabet of Ben Sira , İbrahimi dinler bağlamında özdeyişler, hikayeler falan içeren anonim bir metin, hatta Yahudiliğe bir yergi olarak yazıldığı bile söyleniyor. Lilith burada, Adem ile aynı topraktan yaratılan ilk kadın, Adem'e boyun eğmiyor. Boyun eğmeme muhabbeti de şöyle; Adem sekste sürekli üstte olmak istiyor, Lilith de "ama biz eşitiz hayatım, şöyle bir geçiver bir tur da ben bineyim" diyor. Kavga dövüş derken Lilith "eyterebea" diyerek Tanrı'nın çok gizli adını telaffuz edip Adem'i terk ediyor ve yeryüzüne inip yeni doğanları lanetleyen kötücül bir ruh oluyor. (Burada Lilith'in Tanrı'nın gizli ismine vakıf olması ilginç bir konu.)

Daha sonra gelen Kabbala metinlerinde de bolca Lilith görüyoruz. Burada Lilith tek bir karakter değil, bir çok Lilith var. Kabbala çok karışık olduğundan çok yüzeysel biliyorum ancak burada da Adem'in ilk eşi olan ve daha sonra kötü yola düşüp bir sürü kötücül iblis, yaratık vs. doğuran bir Lilith'den bahsediliyor.

Bu noktadan itibaren (ortaçağlar) Avrupa'da yazılan metinlerle ademin ilk eşi, ilk isyankar, iblislerin ve vampirlerin annesi, şeytanın sevgilisi, bebeklerin ve doğuran kadınların belası, şehvet dolu Lilith miti daha da şekilleniyor.

İbrahimi metinlerin Latince çevirisinde Lilith'ten Lamia diye bahsediliyor. Lamia, Grek mitolojisinde kendi çocuklarının katledilişini gördükten sonra başkalarının çocuklarına musallat olan bir kadın iblis.

Hıristiyanlık'ta Lilith diye bir karakterin varlığı kabul edilmez , belki çok uçlarda bir iki kültik mezhep kabul ediyordur. Ana akım Musevilik'te de aynı şekilde Lilith Adem'in ilk eşi, ilk kadın olarak kabul edilmez. Lilith'in geçtiği metinler olan Alphabet of Ben Sira zaten dini bir metin olarak kabul edilmezken, Kabbala da daha çok tamamlayıcı bir metin gibidir ve tüm Museviler tarafından aynı değeri görmez ve kimi zaman literal değil de metaforik bir metin olarak incelenir.

Şunu da hatırlatmak lazım, bir çok kültürde ve inanışta yeni doğan çocuklara, yeni doğum yapan annelere musallat olan dişil ruhların varlığına inanılır. Alkarısı buna bir örnektir. Ancak politeist ve pagan inanışların çoğunda iyi ve kötü ayrımının modern dünyadaki gibi olmadığını vurgulamak gerek. Ölümü, yıkımı, hastalıkları ya da şehvet, öfke, kincilik, yalancılık vs. gibi pek tasvip edilmeyen insani özellikleri sembolize eden tanrılar ve ruhlar şu an İbrahimi dinlerdeki "şeytan" ile eşdeğer değillerdi. Onlara da saygı gösterilir, güçlerinden korkulur ve diğer ruhlar ve tanrılarla birlikte varlıkları kabul edilirdi. Yani, "pis, şehvetli, kanıbozuk kadın" anlayışı son yüzyılların bir ürünü diyebiliriz.

4. aklıma true blood'ın lilith'ini getiren başlık.

az önce görsellere 'true blood lilith' yazıp çıkan sonuçlardan korkarak kapatmam da ayrı bir olay yine.

günümüzde kötü ve erotik kadın imajıyla bütünleşmiş kadın lilith.

3. musevilik ve hıristiyanlığa göre yaratılan ilk kadın.

yaratılış babının birinci kısmında yaratılışından bahsedilir, babın ikinci kısmında ise tekrar adem'in kaburgasından bir dişi yaratıldığı yazar.

adem ile aynı zamanda, aynı çamurdan yaratıldığı için ona boyun eğmeyi reddeder ve cennetten kovulur/gider. lilith'i seven adem için ise görünüş olarak lilith'e benzeyen ancak isyan etmesin ve tek beden olsunlar diye adem'in kaburgasından havva yaratılır.

lilith'in aksine havva itaatkar ve anaçtır. çocukları olduğunda ise lilith doğan bebekleri öldüreceğine dair yemin eder. dinden de bağımsız olan her coğrafyada benzer hikaye ile yer bulmuş bir efsanedir. günümüzde hala farkında olmadan loğusaları yalnız bırakmama, korusun diye bir şeyler asma,takma bununla ilgilidir. her inanışta da bir şekilde yer bulmuştur.

inanışa göre kızıl saçlıdır.

yaratılışı şöyle anlatılır:

" Ve sonra Tanrı insanı kendi suretinde yarattı.İnsanları erkek ve dişi olarak yarattı"

2. Astrolojik olarak bir asteroid olarak bilinir ve kişinin haritasında "dişinin karanlık, çirkin, utanç verici, otoriteye karşı çıkan ve eşitlikçi" taraflarını temsil eder. Ayni zamanda "seçilmeme ya da reddedilme nedenli bastırılmış öfke, üçlü ilişkiler, bağımsız kadın" ı temsil eder. Haritada baskın görünen bir lilith toplum tarafından dışlanan bireyleri gösterebilir.

Şahsi yorumum; bir haritada lilith hangi burç ve evde ise dişinin karanlık tarafları o burç ve evin sembol ettiği şekilde ortaya çıkacaktır. Ayrıca geleneksel yapıdan uzak bir kişiyi simgeleyecektir. Tüm bunlara rağmen çekici bir kişi olacaktır.

Lilith i böyle anlatınca aklıma birden kara melek dizisindeki kadın geldi adını unuttum şimdi :)

1. ilk feminist.

Musevilik ve Hıristiyanlık apokrif inançlarında Âdem'in ilk eşi. Adem lilith üzerinde egemenlik kurmak isteyince lilith adem'den uzaklaşır. çünkü o eşit olduklarını savunmaktadır. lilith geri gelmeyince tanrı/allah ademin kaburgasından havva'yı yaratır.

Türk mitolojisindeki lohusadaki çocukları boğarak öldüren Albastı iblisi ile aynı kişidir. İnanna ile aynı kişi olduğuna da inanılır.

lilith üzerine pek çok kitap yazılmış ve araştırma yapılmıştır. mesala şunlar kolay yoldan okunabilir:

http://www.dr.com.tr/kitap/lilith/esra-pekin/edebiyat/roman/turkiye-roman/urunno=0000000390194

http://www.idefix.com/kitap/lilith-tamer-konca/tanim.asp?sid=B3XOPS8J67ENLN9EL5LL

http://www.idefix.com/kitap/lilith-vera-zingsem/tanim.asp?sid=OQ9Z18XP9A8A7MPJEPR3

daha ayrıntılı bilgi için  buna,  buna ve  şuna göz atabilirsiniz. yabancı kaynaklardan araştırabilirsiniz.