1. en basit tabiriyle ‘internetin para birimi’. Bitcoin dijital ortamda kullanılan ve işleyişi bakımından hiçbir merkez bankası ya da benzeri bir merkezi kuruluşça düzenlenemeyen bir ‘para birimi’dir. ‘hiçkimse tarafından düzenlenmiyorsa neden değerli oluyor?’ sorusunu kenarda bekletelim. Şimdi PayPal, online kredi kartı, mobil bankacılıkla havale gibi yöntemlerin tamamında alıcı ve satıcı arasında bir üçüncü taraf, bir kontrol mekanizması olması gerekiyor. Aksi takdirde dünya birbirine girerdi hayır sen göndermedin yok ben almadım diye – yani bir defter tutucu gerekiyor elektronik ortamda yapılan ödemeler için. 2008 yılında ise Satoshi Nakamoto tarafından bir makale yayımlanıyor. Kim olduğu ya da oldukları hala bilinmeyen Satoshi Nakamoto’nun makalesinde ‘blokzinciri’ denen bir teknoloji tanıtılıyor ve bu teknoloji ilk olarak 2009’da ‘bitcoin’ örneğiyle ortaya çıkıyor. Bu teknoloji şunu sağlıyor: Online ortamda, gönderenden alıcıya doğrudan, hiçbir aracı kuruluş olmadan, değer transferi. İşte bu değer de ‘bitcoin’. Yani bendeki 10 bitcoin’i senin online cüzdanına yollamam için hiçbir aracıya, bankaya ya da başka bir merkezi defter tutucuya gerek yok.
Bitcoin 2009 yılında ilk ortaya çıktığında herkesin kendi bilgisayarında ellişer yüzer üretebileceği bir oyundan ibaret gibiydi, yani pratik ya da ekonomik hiçbir değeri yoktu. Bitcoin ilk kez bir değişim aracı olarak 2010 yılında kullanıldı; Floridalı bir vatandaş 10 bin BTC’ye iki pizza almıştı. Herkes ellişer yüzer üretse de, Bitcoin üretiminin bir sınırı vardı ve demek ki pizzayı satan kişi 10 bin BTC’yi o iki pizza kadar değerli bulmuştu. 2009’da her 10 dakikada bir 50 bitcoin üretiliyordu. Bunun üretimi ise bilgisayarında Bitcoin cüzdanı bulunan herkes tarafından yapılıyordu. Temel olarak mantığı şu: Bitcoin üretmeye çalışan ‘madenci’ler (yani bitcoin kazıcıları) bir sonraki 10 dakikada üretilecek olan 50 Bitcoin’i bulmak için rekabet halindeler. Kompleks bir kod var, onu çözmeye çalışıyorlar, ilk çözen 50 bitcoin’i alıyor, bir kod çözülünce yenisi geliyor, bu sefer herkes onu çözmeye çalışıyor. Madencilik müessesesi biraz teknik, ben de tam hakim değilim.
Bitcoin neden değerli? Çünkü sınırlı sayıda arz edilen bir şeye büyüyen bir talep varsa o şey değerlenir. Kimileri ilginç buldu, kimileri daha sonradan başka insanların bunu ilginç bulacağını ve dolayısıyla daha da değerleneceğini düşünerek satın aldı, herkesin bitcoin satın almak için ayrı bir nedeni olabilir, ancak almak istenen bitcoin satılmak istenen bitcoin’den fazla olduğu için seneler için bitcoin değer kazandı ve günümüzde 1 bitcoin 70 bin TL değerinde. genel olarak hep deep web ilişkilerine indirgemeye çalışanlar olsa dahi bundan fazlasıdır; her açıdan merkeziliği yerle bir eden dünyada ekonominin önemli unsurlarından biri olacağını düşünüyorum.
ukde: (yazar: yazyagmuru)