göbeklitepe

1. tarihi eser nedir, neden korunmalıdır gibi soruları cevaplayabilmekten çok uzak kişilerce zarar verilmesinden çok korktuğum bir tarihi mirasımız.

2. uygarlık tarihine, tarım ve dinin ortaya çıkmasına ilişkin şimdiye kadar kabul gören birçok teoriyi değiştirme potansiyeline sahip, sadece kendi ülkemiz için değil, insanlığın ortak mirası için iyi bakmamız gereken yer.

3. unesco'nun dünya mirasları listesine aday gösterdiği, nerdeyse 12000 yıllık bir anıtsal mimari örneği kültürel mirasımız. buraya putların merkezi diyen zihniyet, sanat eserlerine de ucube diyen zihniyetin devamı niteliğinde sanırım.

4. şanlıurfa'da bulunan dünyanın bilinen en eski yapısı, hatta tapınağı. taşların üzerinde birçok insan, çeşitli hayvan ve sembollerin kabartması mevcut. uzmanlar bu motiflerin süsten ziyade hikaye ya da verilmek istenilen bir mesaj olduğunu düşünüyor. en çok dikkatimi çeken semboller dinozorlara ait olduğu söylenen figürler oldu. görene kadar inanmamıştım ama görünce ağzım açık kaldı. çok net dinazor kabartmaları var taşların üzerinde. bazı uzmanlar bu dönemde yaşayan insanların buldukları dinazor iskeletlerine göre bu figürleri ortaya çıkardığına inanıyor. ama bizler son yıllarda yeni yeni elimizdeki teknolojiyle dinazorların iskeletlere bakarak 3 boyutlu bir şekilde görünümlerini çıkarabiliyorken 11.600 yıl önce insanların bunu yapabilmesi kocaman bir soru işareti oluşturuyor. göbeklitepe'yi inşa ederken insanların dinazor figürlerini nasıl çıkardığı bilgisine ulaşabilirsek dünya tarihi ve evrim teorisi bile baştan şekillenebilir.

bölgenin ilk kullanımına ise pre-pottery neolithic çağın a evresinde (mö 9.60 –7.300), yani günümüzden en azından 11.600 yıl önce başladığı iddia ediliyor. neden yerleşim yerine kullanımı diyorum çünkü yapılan çalışmalara göre bölge bir yerleşim yeri değil. daha çok ibadet ya da toplanma bölgesi gibi düşünülebilir. bölgeyi inceleyen uzmanlar göbeklitepe'nin büyük bir küresel felakete tepki olarak inşa edilmiş olabileceğini söylüyor.

incelediğimizde gördüklerimizden çok daha derin işaretleri içerisinde barındıran göbeklitepe'nin en iyi anlatıldığı türkçe kaynak andrew collins'in 'göbeklitepe ve tanrıların doğuşu' kitabı. ilgilenen olursa kitaptan dikkatimi çeken alıntılarla bu girdimi editleyebilirim.

göbelitepe'de yapılan kazılarda çıkartılan bazı heykeller şanlıurfa müzesi'nde sergileniyor.