1. 13 mart 1964 yılında new york'ta işlenmiş, tüm insanlık tarihine ders olmasını umduğum, içler acısı bir cinayet. kitty genovese, gece saat 3'te evine doğru giderken, tecavüz amacında olan bir erkek sessizce arkasından yaklaşır ve bıçakla tehdit eder. genç kadın karşı koyar, bağırarak yardım ister. bunun üzerine tecavüzcü kitty'i bıçaklar ve kaçar. kitty'nin bağırışlarına, yardım çığlıklarına rağmen etraftan hiçbir ses çıkmaz. bunun üzerine tecavüzcü tekrar kitty'nin yanına gelir, kitty tekrar bağırır ve artık evlerdeki ışıklar yanmaya başlar. korkan saldırgan kitty'i bıçaklar ve kaçar. bu kadar çığlığa rağmen, ışıkları yanan evlerden kimse yardıma gelmez. kimsenin yardıma gelmemesi üzerine tecavüzcü tekrar kitty'nin yanına gelir ve son bıçak darbelerini indirir.
kayıtlara göre kitty tam tamına 35 dakika saldırıya uğramış. o 35 dakika içinde belki yüzlerce kez bağırdı ama kimse yardıma gelmemiş. işin garibi, polis memuru 38 kişiden -detaylı- bir biçimde ifade almış. peki neden kimse yardıma koşmadı veya polisi aramadı ?
kimisi toplumun artık şiddete, saldırıya duyarsız kaldığını, kimisi de görgü şahitlerinin korktuğunu bu yüzden yardım edemediğini söylediler. fakat bu olayla ilgilenen 2 adet sosyal bilimci, bu olaya duyarsız kalınmasını sadece görgü tanıklarının korkusuna bağlamadılar, deney ve araştırma yapmaya başladılar.
ortaya çıkan ilk teori 'seyirci etkisi (Bystander Effect)' ; bu durumda çoğu kişi için, acil bir durum, gerçekten de acil bir durum gibi görünmez. “diğerleri yardım etmiyor, demek ki yardım edilecek bir durum yok.” diye düşünülür. ayrıca bu durum öne çıkmaktan, hata yapmaktan, durumu berbat etmekten korkmak gibi düşüncelerden kaynaklanabilir.
ikinci teori ise 'sorumluluk yayılması (Diffusion of Responsibility)' ; kalabalık bir ortamda, "zaten fazlaca kişiyiz, birisi mutlaka yardım eder." psikolojisi üzerine herkes topu birbirine atar. bunun üzerine insanlar çekingen davranırlar, kimisi yardım edebilecek beceride biri olmadığını, kimisi de gerçekten yardıma ihtiyacı olup olmadığını belirleyemez, bu kararı verene kadar iş işten geçmiştir.
sosyal psikolojiyi derinden etkileyen bu vaka, toplumda da büyük bir etki yaratmıştır. bu olaydan çıkarılması gereken ders çok nettir bana göre. insanlar üstüne düşen görevi yapmalıdır. etrafta yüzlerce hatta binlerce insan olursa olsun, "o yardım eder, bu polisi arar zaten." dememeli, yardımı kendimiz etmeliyiz. saldırgan çok korkutucu ya da silahlı olursa bile, görünmeyen bir yere geçip polisi aramak bile yardımcı olacaktır. hele ki yaşadığımız ülkede bu gibi olaylar, her gün her saat olurken, umarım bu cinayet hepimize büyük bir örnek olur.
(link: https://www.benlacivert.com/kitty-genovese-sendromu-ve-cinayeti/ kaynak)
(link: http://dunyalilar.org/kitty-genovese-cinayeti-bystander-effect.html/ kaynak)
teadgc