nevruz

1. baharın gelişini müjdeleyen bayram.

bir de bunun kürtçesi olan newroz var. baharı müjdelemekten çıkıp, mağdurluğun verdiği yetkiye dayanan isyanın heyecanıyla kutladıkları şenlik.

daha yeni atlattığımız katliamdan sonra bazı kesim umursamadan ateşler üstünden atlayıp, umarsızca halay çekip kutlayacaktır. sarı, yeşil ve kırmızının ahengi eşliğinde.(gizlinot: swh)

editbüdüt: son cümle 'toplumun bir bölümünü veya bireylerini ezmek ve aşağılamak için kullanılan ifade' sayıldığı için silindi.

2. artık baharın gelişini kutlamak için yapılmayan etkinlikler. işin siyasi boyutu, önemi, türk - kürt kimin bayramı olduğu zerre umrumda değil. geçen iki sene boyunca bu bayramın kutlanıldığı günde başımıza gelmeyen kalmadı.

geçen sene ehliyet sınavıma denk gelmişti. sabahtan sınava gittim ancak dönüşü resmen işkenceydi. istanbul'da hem kira hem okula yakınlık nedeniyle zeytinburnu'nda öğrenci evimiz var.

sınava girdiğim okuldan çıktığım an yüzüme karşı insanlar bağırmaya, itmeye başladılar. arabalar konvoy olmuş şeklinde ilerliyordu ve zarar görmeden kendimi zar zor otobüse atabildim. sonra ne mi oldu? trafiğin tam ortasında otobüse taş atılmaya, sopalarla vurmaya başladılar. otobüsün camları kırıldı, resmen içinden zorla indirmeye çalıştılar ki şöför ters yönden ilerlemeye başlamasaydı kesinlikle darp edilmiştik.

ertesi gün dışarı çıktığımda dükkanların camlarının kırıldığından, telefon kulübelerine ve okullara verilen zararlardan bahsetmiyorum bile.

ondan önceki sene ev arkadaşım dişçiye gitmek için evden çıkmıştı, baktım kaç saat oldu dönmedi.

meğer eve dönerken olaylar çıkmaya başlamış. insanların darp edildiğini görünce burger king'e sığınmak istemiş ancak her yer kapatmış. en son dişçiye tekrar çıkmış ancak tüm olanları pencereden izlemiş. ayrıca o gün bir adamın ölümüne de şahit olduğunu söylemeden geçemeyeceğim.

belki sadece burada böyle oluyor, çünkü ben ankara'da hiç şahit olmadım ancak bu kesinlikle kutlama değildi. ertesi gün her yer kırık cam şeklinde, ateşe verilmiş arabaların içinden okula gidince hiç baharın gelişini hissedemedik.

artık istanbul'da nevruz'a denk gelen günlerde dışarı çıkmıyoruz, en azından bu semtte. başımıza gelen bu olayların sorumlusu sadece tek bir taraf değil, karşılıklı oluyor her şey. önceden hiç böyle değildi, okulda kutladığımız günleri hatırlarım.

baharın gelişini birlik beraberlik içinde kutladığım gün ise hıdırellez'dir. geçen sene türk, kürt, roman hep beraber dileklerimizi dileyip, ateşimizi yakıp, çalıp oynamıştık.

bir şey sahiplenince, siyaset karışınca boku çıkıyor.

3. Aslı sümer-babil dönemine dayanan dumuzi (gizlinot: babilde tammuz) ve inanna (gizlinot: babilde iştar ) ritüel mitosudur. Mitosta dumuzi iştarı kurtarmak için kendini feda ederek yer altına iner sonrasında ise iştar dumuziyi kurtarır. Dumuzi çoban ve bereket tanrısı iştar ise aşk ve güzellik tanrıçasıdır. Tanrıların yer yüzüne çıkıp birleşip dünyaya bereket getirdiği ay babildeki adına itafen temmuz olarak adlandırılmıştır. Sonraki uygarlıklar tarihlendirme konusunu daha farklı yorumladıkları için şuan mart ayında kutlanır.

Bana kalırsa şuan varlık gösteren herhangi bir topluma atfedilicek bir olay değil daha köklü bir kutlamadır

4. çok küçükken,yaklaşık olarak ilkokulun başları diyeyim, babaanneme kalmaya giderdim. nevruz geldiğinde mahallede ki bakkalın önünde kocaman bir ateş yakarlardı. herkes toplanırdı,sokakta otururduk. o ateşin üstünden deliler gibi atlardık. ateşi yakanda kutlayan da kürtmüydü türkmüydü bilemem. tek bildiğim kardeşlik içerisinde herkesin bir olup bir şeyleri kutluyor oluşuydu. güzel günlerdi tabi o zaman böyle terör vs olayları benim hatırladığım kadarıyla olmazdı. tabi bir yandan da çocuğum oluyorduysa da benim haberim yoktur büyük ihtimalle.

birde lisedeyken istanbul'dan kalkıp çankırı'ya gitmiştik, ağaç dikmeye. (gizlinot: böylede doğacı bir çocuktum) bizim orada kaldığımız bir kaç gün nevruza denk gelmişti ve asıl nevruz kutlamasını ben orada yaşamıştım. devasa büyüklükte bir ateş, köyün harman denilen yerinde yakılmış ve tüm köy halkı orada toplanmıştı. müzik falanda çalıyordu tam bir şenlik yeriydi ve müthiş eğlenmiştik.

günümüze gelecek olursam; ben şuan nevruzdan ölesiye korkuyorum. Ankara'da gerçekleşen 3 patlamanın ardından insanların türk ya da kürk ne olurlarsa olsunlar bir toplanma hareketinde bulunmasından çok korkuyorum. herkes bas bas kalabalık yerlerden uzak durun derken insanların her hangi bir şey için toplanmasını doğru bulmuyorum. kimse artık ölmesin, artık bombalar patlamasın, en ufak ihtimali olan bir durumdan kaçınalım engel olalım istiyorum...

5. valla ben küçüklüğümden beri nevruz filan kutlandığını görmedim bizim oralarda hiç (gizlinot: kıyı ege). bizde 5 mayısı 6 mayısa bağlayan gece hıdırellez kutlanırdı, ateşin üzerinden de o zaman atlanırdı.

6. bilmem kaçıncı talibi gelir yine reddeder artık. aslında hayatı zorluklarla geçmiş bir esra erol konuğudur. (duyduğuma göre, araştırmadım.) haberlere bile konu oluyor.ilk kez okanın programında gördüm. tarkan'ın albümünü öpüyordu en son. utandım lan.

diğer nevruza gelince nevroz da mı deniliyor. baharın gelişi yahu bu kadar da anlam yüklemenin ne manası var. bence bir hıdrellez değil.

havalar ısınsın da ne gelirse gelsin, yakmışım gemileri.

7. (yazar: cherious)un yazdığı gibi, aslı sümer-babil dönemine dayanan, modern anlamda bildiğimiz hali ise zoroastranlardan, yani zerdüştlerden kalan bir gelenek. bugün dünyada yirminin üzerinde ülkede nevruz, newroz, nevrooz, nowruz, Новруз, etc kutlanıyor, bunun da arkasında yatan sebep, bu ülkelerde iranic kökenli ırkların olması (not: türkler iranic bir ırk değil.. bir ışık yanmıştır sanırım şu an. yanmadıysa okumaya devam.) modern iranlılar, kuzeyde osetler, kürtler, pamirler gibi milletler bu ırktan geldiği için, her ne kadar tamamı zerdüşt olmasa da, bugün çin'de de, iran'da da, azerbaycan'da da, türkiye'de de, rusya'da da, ırak'ta da nevruz kutlanıyor. yani nevruz, çok net olarak bir orta asya geleneği falan değil, bir türk geleneği de değil- biz geldiğimizde zaten burada nevruz varmış şekerim! illa öyle mi yazıcaz böyle mi diye tartışacaksak farsi adıyla nowruz (now: yeni ruz: gün) diye kullanmak daha doğru. "yook onlara da kafa tutucaz, HERKES bizim dediğimiz gibi desin!" derseniz siz bilirsiniz buyrun önden benim için sorun yok.

neyse yani özetle 6000 yıllık geleneği, kalkıp 30 yılın siyasi konjonktürüyle, çocukluğunun geçtiği ortamla değerlendirince de ortaya bizdeki gibi eğri büğrü durumlar çıkıyor, ortalık bize ait olmayan gelenek üzerinden pseudo milliyetçi atışmalardan geçilmez hale geliyor.

nevruzun balkanlardaki kardeşi hıdrellez, slav geleneğindeki kardeşi Maslenitsa, isviçre ve almanyadaki dengi fasnacht. eminim adını bilmesem de latin amerika'da da vardır bi benzeri, japonya'da da. çünkü hepsi homo saphiens hepsi üşüyor! hepsi baharın gelişini, azap dolu kışın bitişini bir şekilde kutluyor.