1. (yazar: eloviaven) uktesi
Temiz içerikli ürün nedir ne değildir karar vermek epey zor, herkes temiz içerik diyor ama derli toplu şu şu olmasın içinde diyen pek yok. ben öğrendiğim küçük kısmını sizlerle paylaşacağım çeşitli linklerle ve reddit’ten bulduğum görsellerle.
benim özellikle ilk bakışta gözüme çarpan 3 madde var zararlı olarak anılan: alkol (bazı tipleri), sülfat ve silikon (yine bazı tipleri), bu girdide bunlara değineceğim kabaca. Tabi bunlara koruyucular da eklenebilir ancak o konuda bildiğim kadarı ile daha da tartışmalı (paraben vs).
1. Alkoller
ilk olarak alkolden başlayalım. hangi tür alkoller zararlı ve içerik listesinde karşımıza ne olarak çıkıyor? Alkol içerik listelerinde karşımıza genelde : alcohol, denatured alcohol veya jenerik ismi ile alcohol denat, isopropyl alcohol, ethanol, methanol ve Benzyl Alcohol olarak çıkıyor. İçinde bulunduğu ürünün cildimizde hafif durmasını, cildin yağını almayı ve ürünün ciltte çabuk kurumasını sağlıyor. Özellikle yağlı ciltler için, ciltteki yağı kolaylıkla söküp attığı için ilk bakışta bir nimet gibi görünüyor ancak uzun vadede cildi daha da yağlandırdığı iddia ediliyor ve yine uzun vadede tüm cilt tiplerine zarar verdiği söyleniyor. Verdiği zararlar şu şekilde: kuruluk, cildin koruyucu üst tabakasının erozyonu, cildin kendini yenileme sürecini zorlaştırma. Eğer yukarıda yazdığımız alkol çeşitlerinden biri ürün listesinde ilk altı sırada ise, o ürünün cildimize büyük ihtimalle zarar vereceği söyleniyor.
Cildi irrite eden alkollerin yanı sıra iyi huylu alkol türleri de varmış. “fatty alcohol” olarak bilinen bu türün bazı üyeleri şunlarmış: cetyl, stearyl, ve cetearyl alcohol. Bu tip alkoller kuru cilde iyi geliyormuş ve az bir miktarı tüm cilt tipleri için iyi gelmekte ve cilde hoş doku vermekte imiş. Bunun yanı sıra ürünün içeriğini de stabil tutuyormuş.
Kaynak: (link: https://www.paulaschoice.com/expert-advice/skincare-advice/basic-skin-care-tips/alcohol-in-skin-care-the-facts.html alkol)
2. Sülfatlar
İkinci olarak ise sülfatlarla devam edelim. Sülfatlar neredeyse tüm/çoğu market şampuanlarında, yüz temizleme jellerinde, diş macunlarında, deterjanlarda vb. ürünlerde bulunuyor. Mesela dün gratis’e gittim içinde sülfat olmayan tek bir şampuan vardı: loreal’in low shampoo’su. ancak onun da içinde silikon olduğu için hiçbir şey almadan çıktım. Uygun fiyatlı sülfatsız bir şampuan bulmak zor olacak sanırım (otacı'tı duydum bir de bakacağım). Neyse devam edelim, sülfat ne işe yarıyor peki? saçtaki ve ciltteki kiri söküp atıyor, bir nevi temizleyici. ancak bunları sökerken faydalı şeyleri de söküyor ve saçı ve cildi kuruttuğu iddia ediliyor. Sülfat ismi “SLS” (sodium lauryl sulfate) ve “SLES” (sodium laureth sulfate) gibi sentetik temelli kimyasallar için kullanılan genel bir kavrammış, içerik listelerindeki isimleri için görsel de ekliyorum. Buna ek olarak şu şekillerde de karşımıza çıkabiliyor: Sodium Laureth, Myreth, Lauryl Sulfate, Ammonium Lauryl and Laureth Sulfate, TEA Lauryl Sulfate, TEA-dodecylbenzenesulfonate , Sodium Alkylbenzene Sulfonate, Ammonium or Sodium Xylenesulfonate. SLS ve SLES, uzun süreli kullanımda cildi, gözleri, akciğerleri irrite edebiliyormuş. Ayrıca SLES üretim aşamasında zaman zaman “1,4-dioxane” isimli kanserojen olduğu tahmin edilen bir madde ile kontamine olabiliyormuş. SLS ve SLES’in direkt olarak kansere neden olduğu ile bir çalışma yokmuş ve bu kimyasalların vücutta uzun süreli kullanım ile yavaş yavaş ve az miktarda biriktiği birikme ihtimali varmış. Hassas ciltli insanlarda gözenekleri tıkayabilir ve akneye neden olabilirmiş. Cildimizle temas süresi uzadıkça iritasyon ihtimali de artıyormuş bu yüzden cildimizi hemen durulamak lazımmış bu ürünleri kullandıktan sonra. Ek olarak kıvırcık ve dalgalı saçlara da zararlı olduğu dalgaları bozulduğu da iddia ediliyor (bkz: curly girl). Peki komple sülfatsız ürünlere geçmek lazım mı? Sülfatsız ürünleri deneyerek bunu anlayabilirsiniz demiş kaynaktaki kişi. İmkân varsa bence de denenmeli sülfatsız ürünler. Ek olarak sülfat içeren ürünler insan cildinde yapacağı iritasyon oranını öngörmek için sık sık hayvanlar üzerinde test ediliyormuş, bu da üzücü tabi.
Kaynak: (link: https://www.healthline.com/health/beauty-skin-care/sulfates#takeaway sulfat) reddit
3. Silikonlar
Son maddemizde ise silikonlara değinelim. Silikonun sıklıkla bulunduğu ürünler şöyle: şampuan, saç kremi, makyaj bazı, fondöten, bb krem ve benzer profilde pürüzsüzlük veren çeşitli ürünler ve inanmayacaksınız ama bazı kremler ve maskeler (ayıla bayıla kullandığımız bee beauty gece maskesinin içinde de ne yazık ki silikon var: (bkz: dimethicone) ). Silikonun temel amacı cildi pürüzsüz yapmak. Makyaj malzemelerinde olmasını anlayabilirim ancak bakım ürünlerinde olması benim canım sıkıyor açıkçası çünkü bu insanları yanlış yönlendirmek. Biz üründen cildimizi tamir etmesini beklerken o cildin veya saçın üstünü sıvayarak bize pürüzsüz bir his veriyor ve bu his silikonla sağlandığı için etkisi cildi temizleyince geçiyor. Etkinin geçmesi aslında başımıza gelecek en iyi şey zira ciltte veya saçta kalıp gözenekleri tıkaması veya saçta birikme yapması daha kötü bir olasılık. Neyse devam edelim, içerik listelerinde ne olarak karşımıza çıkıyor peki? Genelde -cone, -siloxane, -conols, veya -silanes gibi son eklerle bitiyor: amodimethicone, cyclomethicone, dimethicone, methicone, trimethicone, trimethylsilylamodimethicone, dimethiconol, bis-PEG-18 methyl ether dimethyl silane, triethoxycaprylylsilane, triethoxycaprylylsilane crosspolymer, cyclopentasiloxane, polydimethylsiloxane, siloxane, Acrylamides, Acrylates, Carbomers, Copolymers, Methacrylates, Polymers (most commonly polybutene and polyisobutene), Polyvinylpyrrolidone (PVP). İçerik listelerinde karşımıza çıkan diğer formları için görsel ekliyorum. Eee peki bular gerçekten zararlı mı? Direkt bir zararı olmasa da bir faydaları da yokmuş ve silikonları ciltten ve saçtan ayırmak çok zormuş. Çoğu silikon suya dayanıklı olduğu için bu olasılık daha da artıyormuş. Mesela en sık kullanılanlardan olan dimethicone’u ciltten ve saçtan arındırmak çok zormuş çünkü suda çözünmüyormuş. Uzun vadede saçta birikme yapıp saçı ağırlaştırabilirmiş. Silikonlar uzun süre ciltte kaldığında altında biriken ölü hücreler ve yağ akne oluşumuna neden olabiliyormuş. Ayrıca bu ölü hücreler ciltte kaldığı için yeni hücre üretimi yavaşlayabiliyormuş ve bu da cildimizin yenilenme sürecini sekteye uğratıyormuş. Bunun yanı sıra gözenekleri tıkayabildiği için ekstra nemin veya kullandığımız diğer yararlı ürünlerin cildimize girmesini de engelleyip cildimizin kurumasına veya ürünlerden beklediğimiz etkiyi alamamaya neden olabiliyormuş.
Kaynak: (link: https://thecosmetist.com/silicones-in-cosmetics-are-they-dangerous/ silikon)
(link: https://theskincareedit.com/2017/03/28/why-avoid-silicones-on-skin slikon2)
Sonuç olarak benim ikna olduğum kaçınmamız gereken maddeler şu şekilde
• sd alcohol,
• denatured alcohol
• alcohol denat
• isopropyl alcohol
• ethanol
• methanol
• Benzyl Alcohol
• sls ve sles
• sodium laureth sulfate
• sodium myreth sulfate
• alkylbenzene sulfonate
• myreth, lauryl sulfate
• ammonium lauryl ve laureth sulfate
• dioctyl sodium cocoyl sarcosinate
• sodium cocoyl sarcosinate
• sodium lauryl sulfoacetate
• tea lauryl sulfate
• tea-dodecylbenzenesulfonate
• sodium alkylbenzene sulfonate,
• ammonium ya da sodium xylenesulfonate
• amodimethicone
• cyclomethicone
• dimethicone
• methicone
• trimethicone
• trimethylsilylamodimethicone
• dimethiconol
• bis-peg-18 methyl ether dimethyl silane
• triethoxycaprylylsilane
• triethoxycaprylylsilane crosspolymer
• cyclopentasiloxane
• polydimethylsiloxane
• siloxane
• acrylamides
• acrylates
• carbomers
• copolymers
• methacrylates
• polymers (most commonly polybutene and polyisobutene)
• polyvinylpyrrolidone (pvp)
not: kimyager değilim, uzman da değilim sağdan soldan topladıklarımı yazıyorum, sürçü lisan ettiysem affola
edit: şöyle bir başlıklarımız varmış bağlantılı:
(link: https://www.suslusozluk.com/temiz-içerikli-kozmetik-markaları kozmetik ürünler),
(link: https://www.suslusozluk.com/silikonsuz-saç-kremleri-veritabanı?tab=entries&p=1 silikonsuz saç kremleri)
(link: https://www.suslusozluk.com/temiz-içerikli-drugstore-ürünleri temiz drugstore urunleri)
psa