türkçeyi doğru kullanmak

1. ülkemizde çoğunluğun pek de umrunda olmayan şey... özellikle bazı blog yazarları ve bunların takipçilerinin... noktalama işareti olmayan bloglar görüyorum. ne nokta var, ne virgül. cümleye başlarken harfler hep küçük. okurken beynim acıyor resmen. ama bir bakıyorum yüzlerce takipçisi var, yorumlar da blog yazısından daha kötü bir türkçeyle yazılmış... üzüldüğümle kalıyorum.

2. insanın kalitesini belli etmesi bir yana, dili korumak açısından da elzem bir konu bu.

türkçe, inanılmaz keyifli bir dil. adeta bir mutfak ve buzdolabında ihtiyacınız olan tüm malzemeler var. istediğiniz gibi oynayabilir, eğebilir, bükebilir, kıvırabilir, süsleyebilir, kendinizi en şık şekilde ortaya dökebilirsiniz. yemek masasına serdiğiniz mısralar, paragraflar, kelime oyunları, satırlar ve daha nice kelam tadılmak ve afiyetle diğer aç beyinler tarafından sindirilmek için sabırsızca beklerken; türkçeye gerekli özeni göstermeyenler bu görkemli mutfağa giriyor, buzdolabından bir hazır gofret çıkarıp önünüze atıyor ve sizin gibi diğer aç okurların bununla doymasını bekliyor gibi hissediyorum ben.

"bn çkk begeniormm bu ürnüü". evet, lassie bize bir şey anlatmaya çalışıyor. şirin bir kız çocuğu olmaya çalışan kazık kadar olmuş birinin şımarık satırlarını okumak bana keyif vermiyor. şımarmak ve şirinleşmek kötü bir şey değil, ancak burada birbirimizin ne pampasıyız, ne de sevgilisi. seni seven ve bu şekilde kabul eden her insana şımarabilirsin, laf arasında bu tür geyikler çevirebilirsin tabii. ama burada, en azından konuyu belli bir noktaya taşıyıncaya dek türkçene özen göster. trt haber bülteni metni gibi resmi ve ciddi olalım da demiyorum ama o dabılyu harfinin kelimeni şirinleştirmek için orada durması kadar itici bir şey yok.

"cnmm tabee ki bndde o rjdan warr" ben bir kere bu satırları yazan kişi "istediği kadar donanımlı olsun" asla ne zevkine güvenirim, ne de önerdiklerine. adamın daha düzgün iletişim kurabilecek nöronları gelişmemiş, nasıl dinleyeyim ki onun sözünü?

yenikonuş'ta (araştır bunu) neden dildeki kelimeler kısaltılıp, kelime sayısı azaltılıyordu, biliyor musun? ne kadar çok kelimeyi bilirsen, o kadar çok düşünürsün. mesela eğer isyan diye bir kelime dilinden çıkartılırsa, bu zararlı düşünce daha beynine yerleşmeden yok edilebilir. günden güne ne kadar az kelimeye sahip olursan, o kelimelerin beyninde oluşturduğu kavramlar da silinir gün geçtikçe.

kavramlarına sahip çık. onları kaybedersen ne farkın kalır ilkel insanlardan?

3. bence titizlik gösterilmesi zorunlu olmayan şey zira ben bu konuda titizlik göstermiyorum. titizlik göstermeden de doğru kullanmak mümkün. önem vermek (ve nasıl kullanıldığını bilmek) türkçeyi katletmemek için yeterli olacaktır. benim için insanları sınıflandırmaya kadar varabilecek bir konu dil kullanımı. üzgünüm.

4. bir dili doğru kullanmak kendinizi doğru ifade etmektir. ve kendini doğru ifade edebilmek(gizlinot: aklınıza gelen her ne konu olursa olsun) en önemli şeydir.

seçtikleriniz ve tercihleriniz de içinizi yansıtır.(gizlinot: her ne konuda olursa olsun) nasıl göründüğünüzü görürüz kelimelerle, dünyayı nasıl gördüğünüzü. kelimeler çok güçlüdür.

türkçe de insanın kendisini ifade etmede en güçlü ve yeterli dillerden biridir.

5. Rahmetli Zeki Müren'in ölümünden sonra kaybedilen yeti.

6. ca ceyli cala culalı cumbur leyli cart curt.

önce doğru düşünmekten geçer, doğru olanı kullanmak.

7. Dilin doğrusu kullanılması, kültürü, gelenekleri koruma açısından önemlidir.

İnsanın konuşması ise onun kalitesini belirler. (Doğru söyledin (brenda chenowith )

Ama doğru konuşmak, doğru düşünmekten gelir. İnsanın konuşmasını geliştirmesi, duygularını, hissettiklerini, fikirlerini, kendini doğru ifade etmesi ne kadar güzel bir şey. Yazarken bütün imla kurallarına uyulması, okuyucuya da hoş gelir. Saygılı, doğru bir konuşma biçiminiz, karşınızdakinin sizi daha kolay anlamasına yardımcı olur.

Kıyafet alıyoruz, makyaj yapıyoruz, bakım yapıyoruz. Dışımıza bu kadar özen gösterip de içimizi de güzelleştirelim. Konuşmamıza, dilimize, hareketlerimize de önem verelim.

Türkçe benim ana dilim değil. Ama Türkçeyi ana dil seviyesine ulaştırabilmek için birçok şey yaptım. Yabancı bir ülkede Türk okulu mezunuyum, okula geldiğimde ise hiç Türkçe bilmiyordum. Ama iyi ki öğrendim.

8. Aklima hep (link: http://www.suslusozluk.net/g/türkçeyi-doğru-kullanmak/6213/ bu) karikaturu getiren baslik (gizlinot: swh)

9. ülkemizde artık türkçe değil arapçayı daha iyi öğretme hevesinde olan bir hükümet var, mal oğlu mallar örnek aldıkları osmanlı arapça kullanıyordu sanıyorlar. tee orhun yazıtlarında bahsetmiş atalarımız dilin önemini. 

işte, türkçenin bazı kuralları; 

1. "şey" kelimesinin yazımı, şey daima ayrı yazılır.

2. her kelimesinin yazımı, herkes herhangi ve herhalde bitişik geri kalan ne kadar her varsa ayrı yazılır. lakin, olasılık anlamındaki "herhalde" bitişik yazılır, kesinlik anlamındaysa ayrı olarak "her halde" şeklinde yazılır.

3. ara yönlerin yazımı, her zaman(madde 2) bitişik yazılır kuzeybatı gibi. isimden önce gelirse büyük yazılır, kuzeybatı anadolu gibi. sonra gelirse küçük.

4. özel isimlerle yapılan tamlamalar, eğer dünya da bir tane olan şey için kullanılıyor ise büyük harf ile yazılır ağrı dağı, gibi. tür adı olursa ingiliz anahtarı gibi, yazığım gibi küçük olur. 

5. "bir" kelimesinin yazılışı; eğer belirsizlik içerin bir anlamda kullanılacak ise birleşik örn. birtakım insanlar gibi. eğer kesinlik taşıyan bir anlamı varsa ayrı, bir takım elbise gibi. belirsizlik belirtiyorsa bitişik, sayı belirtiyorsa ayrı.

6. grup/gurup farkı, eğer coğrafik bir terim olacak ise gurup eğer insan topluluğu için kullanılacak ise grup.

7. kısaltmalara gelen ekin yazılışı, büyük yazılan kısaltmalara gelen ek, kısaltmanın okunuşuna göre yazılır(türkçede ka sesi yoktur) örn tdk'ya değil tdk'ye.

8. kurum ve kuruluş adlarına gelen eklerin yazımı, kesme işareti ile ayrılmaz türk dil kurumundan gibi. tek istisna avrupa birliği'nden örneği.

9. "sever" kelimesinin yazılışı, daima bitişik yazılır. vatansever, yurtsever, 

10. "-ki"nin yazımı: bağlaç olmasına rağmen bitişik yazılan -ki'ler şunlardır; illaki, mademki, belki, oysaki, halbuki, çünkü, meğerki, 

11. ilk iki harfi ünsüz olan kelimelerden tıraş, kulüp, kılavuz arasına sesli harf girer, diğerlerine girmez, hrıstiyan gibi.

12. tarihlerin yazılışı; belli bir tarih ise gün ve ay adı büyük harfle başlar. örn, 08 mayıs 1989 çarşamba, 12 şubat 1989, 06 eylül 1990 gibi. ekstra bilgi, biri benim doğum günüm diğer ikisi ise sevdiğim iki kızın.

13. "baş" kelimesinin tamlama halindeyken yazılışı, ikileme için kullanılıyor ise ayrı diğer hallerde bitişik, baş başa bir gece gibi ya da başıboş, başvuru, cumhurbaşkanı kelimesi gibi. 

14. kurum ve kuruluş adlarının kısaltılma şekli, büyük harfle yapılır ve araya nokta konmaz.

15. saatlerin yazımı, saat ile dakika arasına nokta konur, gelen ek kesme işareti ile ayrılır 12.35'te gibi.

16. üleştirme sayılarının yazılışı, 5'er değil beşer gibi.

17. küçük harfle yapılmış kısaltmalara gelen eklerin yazılışı, kelimenin açılımına göre yapılır. kr'un(kuruşun) gibi. eğer büyük yazacak olursak madde 7 de gibi biliyorsunuz.

18. kısalmanın sonunda nokta varsa kesme işareti gelmez, (raporlarda çok yaptığım bir hata).

19. element ve ölçü birimlerinden sonra nokta gelmez. 

20. "alt" ve "üst" kelimelerinin yazımı, yer adı bildirmiyor ise bitişik yazılır, örneğin yer altı(ayrı) akşamüstü(bitişik)

21. kolay gelsin.

10. Hatalar olabilir. Ben de bazen yanlış yazabiliyorum. Ama cümle sonuna nokta koymayan, “herkes” kelimesini ”herkez” yazan, “gidiyorum” yerine “gidiyom” yazanlar da sinirlerimi bozuyor. Bağlaç olan “de” ile ek olan “-de” nasıl ayırt edilemiyor anlamıyorum. Bazen ben de şaşırıp birçok, birkaç gibi kelimeleri yanlış yazabiliyorum. ama gidiyom, geliyim, kalcak, yapcak yazanları gerçekten anlamıyorum.