önyargı

1. fiziksel görüntünüz ve ilk kez tanıştığınız kişiye "merhaba" dediğiniz ilk anda, karşı taraf genellikle size bir karakter biçiyor ve o karaktere sahip olup olmadığınızı kanıtlamanız için uzun bir süre gerekiyor. işte bu, önyargının tanımı.

size bir sır vereyim, herkesin alnında gizli bir etiket yer alır ve sizin tanımınız orada yazar. çoğu insan, hatta siz bile, bu gizli etiketi görürsünüz ama kiminiz görmezden gelmeyi başarabilir, kiminiz ise o etiketteki özelliğe göre tavır alır. mesela sokakta uyuyan adamın alnında "fakir" yazar, arabasının önünde fotoğraf çekenin alnında "gösterişçi", pembe alt tonlu beyaz tenli ablanın alnında "pembe alt tonlu beyaz", çekik gözlünün alnında "çinli", kilolu teyzenin alnında "şişman"... uyduruyorum, olasılıklar sonsuz.

bu verdiğim örnekleri daha keskin hatlarla da çizebilirsiniz. insanlardaki ten rengi, vücut yapısı, yüzünün güzelliği, ırksal fiziki özellikleri, kıyafetlerinin kalitesi, başını örtüp örtmediği, yaşadığı ülke, inandığı tanrı, taktığı takılar, kullandığı telefon vs... gibi her özellik, bu etiketi daha olumlu ya da olumsuz kelimelerle süsler. insanlar o etiketi değiştirmek, etiketlerinde yazan güzel yazı sayesinde diğer insanların gözünde acınası değil hayranlık duyulası bakışlar oluşturmak istediği için, görünüşüne ve görünüşünü oluşturan aksesuarlara yatırım yapar.

mesela erkekler bir yere oturduğunda masanın üzerine bıraktıkları araba anahtarı, cep telefonu, sigara paketinin karşı tarafa verdiği mesajlar vardır. bu durum, kadınlarda kıyafet seçimi ve makyaj ile kendisini yansıtır.

insanlara "kendini ne ile tanımlıyorsun?" sorusuna verdikleri cevaplar sayesinde, kişilerin kendilerini ne ile ifade ettikleri ve alınlarındaki etiketlerine ne yapıştırdıkları anlaşılabilir. örnek olarak "ben bir müslümanım", "ben beşiktaşlıyım", "ben izmirliyim", "ben bir kadınım", "ben güzel biriyim", "ben bir mühendisim", "ben zenginim", "ben ünlüyüm", "ben türküm" gibi yanıtlardan ilk olarak söylenenler, o kişinin kendisini hangi çembere daha yakın hissettiğini gösterir. yani ilk olarak dini ile kendisini tanımlayan kişi, öncelikli olarak karşı tarafın etiketlerinde din kısmına bakar.

ilk cevabı "ben insanım" olan ve karşısındakinin alnına bakmayanlarla daha sık karşılaşmamız dileğiyle...

2. İronik bir biçimde önyargılı olmadığını sanmak en büyük önyargılardan biridir. İlerlemenin ve gelişmenin önündeki engeller önyargılar ve sabit fikirlerdir.

Belki çok iyi bir dostu, belki hayatımızın aşkını, bize çok yakışacak bir kıyafeti veya yemelere doyamayacağımız bir yiyeceği önyargılarımız yüzünden kaybederiz. Bir nevi kendi kendimize taktığımız çelmedir önyargı.

3. sahip olduğumda, genellikle sonyargıma eşdeğer his.

4. kayınvalidemde fazlasıyla bulunan bu nedenle yıldızımızın bir türlü barışmamasına neden olan illet. his,duygu ya da tutum değil bu illet.

5. türk halkının kanayan yarası. hepimizde var biraz bu virüsten.

6. milletçe ön yargılıyız, ben de dahil. kendimi devenin götündeki kelebek misali farklı bir kılıfa sokmam söz konusu dahi olamaz üstelik. önce kendime batıracağım ne varsa elimde. peki ön yargılarla yaşadıklarımızı nasıl ayırt edeceğiz? bence kısır döngü. bir yanda da kabak gibi yaşanılan durumlar var. o andaki halet-i ruhiyemiz bize ne olmamız gerektiğini söylüyorsa o renge bürünüyoruz aşikar. yoksa her yanımız dağ-duvar. ve bu konuda çok ama çok katıyız. takiii başımıza gelene dek. o na insanın çizdiği çizgi gerçekten görülmeye değer.

7. Bugün gerçekten bunu hissettim. 

Öncelikle ben aşırı önyargılı biriyimdir. Hatta zaman zaman kesin bu kötü bişey yapacak diye savunmaya geçerim. Sonradan o insanın kötü niyetli olmadığını anladığımda da utanırım içten içe. Ama o sırada bunu düşünemiyorum işte. Yani hiç ak kaşık değilim. 

Gel gelelim bugünkü konuya. Kedimin traşlanmış fotoğrafını attım geçen seneden kalma. Bir süre sonra tekrar girdim siteye. Bir sürü mesaj. Çok tatlı filan diyenlerde var ama naptın sen hayvana diyenlerde az değil. Açıkçası önce sinirlendim. Bir sürü yazdım yazdım tam göndericem, dank etti kafama sildim. Güzel güzel açıkladım. İşte kedim sıcakta rahatsızlandı da o yüzden traş ettirdim. Bende çok çekiniyordum bilmem ne diye. Niye güzel güzel anlattım? Çünkü benimde hayvanlar hassas noktam. Ve bende bu tarz konularda farklı tepkiler verebiliyorum. Yani yüz yüze olduğum insanlara daha beter şeyler de yapabiliyorum üstelik. Sonra farkediyorum çoğunu düşündükçe. Bu aklıma geldi işte. Hiç bişey diyemedim yani. Bende böyleyim çünkü. O kadar farklı şeylerle karşılaşıyoruz ki, konu hayvanlar üzerinden geçiyor ama genel olarak söylüyorum, bu da böyledir, şöyledir diyerek kendimizi korumaya çalışıyoruz bence. 

8. edinilen tecrübelerin sahada uygulanış biçimine verilen ad. insan tecrübelerine göre hareket ettiğinde neden ayıplanır anlamıyorum.

not: kelimenin doğrusu (gbkz: ön yargı)dır. belki moderatörler düzeltir.