1. Öncelikle belirteyim ki doktor ya da sağlıkçı değilim. Akneyle olan savaşımda en sonunda kendim araştırarak öğrendiğim bilgiler bunlar. Akademi dünyasından olduğum için sadece bilimsel araştırmaya makalelere aşinayım. Akademik dille yazılmamış çok detaylı kaynaklar da var ingilizce. Türkçe yazılmış tam detaylı bir kaynak göremedim ben. Belki o yüzden türkiye'de kullanım abd ve avrupa'ya kıyasla oldukça düşük. En azından ben öyle gözlemledim.
Retinoid oldukça geniş bir konu. Olabildiğince kısa anlatmaya çalışıcam.
Retinoid, a vitamininden üretilmiş topikal ya da ağız yoluyla alınan, akne, ciltteki renk bozuklukları ve kırışıklıklara savaş açan ürünlerdir. Ölü cilt hücrelerinin ciltten daha hızlı atılmasını sağlarlar, böylelikle cilt kendini daha hızlı yeniler. Cildin daha hızlı yenileniyor olması kullanımın ilk başlarında (bu süre kişiden kişiye ve kullanıma göre değişir) ciltte iritasyona ve kuruluğa sebep olur.
Retinoidin etkinliğine göre farklı türleri bulunur. Tür dediğimiz burada etken maddedir. Her etken maddenin de farklı etkinliği (konstantrasyonu, yüzde olarak yazarlar ürünün üzerine) vardır. Ülkemizde roaccutane, acnelyse, tretin gibi marka isimleriyle ya da retinol olarak bilindiğini gözlemledim ben. Ne kadar güçlü madde kullanırsanız o kadar iritasyon ve yan etkiyle karşılaşma ihtimaliniz artar.
Retionid'in var olan güçlü hali isotretinoin'dir. Roaccutane isotretinoin etken maddesini içeren ağız yoluyla alınan bir ilaçtır (marka). Jel versiyonu da ülkemizde farklı markalarca (farklı ilaç adlarıyla) reçeteyle satılmaktadır.
Tazarotene (tazaroten), isotretinoin'den daha az güçlü olan retinoid türüdür. Yine ülkemizde reçeteyle satılır.
Bir düşük etkinlikte ise retinoik asit de denilen tretinoin vardır. Ülkemizde acnelyse ve tretin ilaç adlarıyla bilinir ve reçetesiz olarak eczanelerden temin edilebilinirler. Jel ya da krem versiyonu bulunur ve konsantrasyonları %0.025, 0.05 ve 0.1 olarak değişir.
Differin adıyla satılan adapalene, yine tretinoin'den daha az güçlüdür. Genelde tretinoin'e başlamadan önce cildi alıştırmak adına ya da hafif akneye sahip kişilere differin önerilir. Cilt sorunu olmayan ama sadece anti aging amacıyla da kullanılabilir. Yine eczaneden reçetesiz satın alınabilir.
Artık daha düşük etkinlikte olan retinal, retinol ve retinyl palmitate ise kozmetik sektöründe var olan markalarca üretilmiş ürünlerdir. Etkinlikleri düşüktür çünkü yüze sürüldükten sonra retinoik asit'e dönüşmeleri gerekir. Gözle görülür bir değişim gözlemek zordur.
Retinoid'le ilgili daha detayli bilgiye (link: http://www.skinacea.com/retinoids/types-of-retinoids.html#.Xl4l7mlRU0E şuradan) ulaşılabilir (ingilizce).
Herhangi bir retinoide başlarken bizim için önemli olan ürünün etken maddesi, yüzdesi, hangi formda olduğu, cildin durumu ve bünyeye ne kadar az zarar verdiğidir. Ağır akneye sahip birine herhangi bir retinol ürünü yeterli gelmeyecektir. Aynı şekilde çok ağır akneye sahip olunmadıktan sonra isotretinoin kullanımı bünyeye gereksiz zarar verecektir.
Benim anladığım kadarıyla tretinoin ve adapalene retinoidler içerisinde yarar/zarar (irritasyon) açısından en başarılı türlerdir. Bu yine de ciltte hiç bir irritasyona sebep vermeyeceği demek değildir. Tretinoin'e cilt zamanla alıştırılmalı ve kesinlikle cilt güneşten korunmalıdır. Yoksa cilt kanseri ve hiperpigmentasyon gibi kötü sonuçlarla karşılaşabilirsiniz.
Daha sonra tretinoin'lerle ilgili bir girdi yazabilirim. Çünkü retinoid'lerle ilgili en deneyimli olduğum grup o. Daha da uzun bir girdi olmaması açısından burada bırakıyorum. Bir de kaynak olarak reddit'te r/tretinoin bana baya yardımcı oldu o sabır süresi boyunca. Özellikle kendini ümitsiz hisseden akne tedavisindeki arkadaşlara önerebilirim.
Not: ben tretinoin'e yaklaşık 4 ay önce 0.025 jel versiyonla başladım, 3 hafta önce de 0.05 krem'e geçtim. 0.05'e çıkma sebebim aradan 3 ay geçmesine rağmen az da olsa hala sivilce çıkarıyor olmamdı. 0.025'e cildim tamamen alışmıştı, her gece hiç yanma batma olmadan kullanabilir hale gelmiştim. 0.05'e başladığımdan beri hiç sivilce çıkarmadım (çıkarsa da normaldir aslında), ve 3 yıllık akne maceramı bitirdiğimi hissediyorum tretinoin sayesinde.
Ikinci not: dediğim gibi doktor ya da sağlıkçı değilim, bunlar benim kendi araştırmalarım sonrasında ögrendiklerim. Herhangi bi yerde bir hatam yanlışım varsa lütfen beni düzeltiniz. Tretinoin ya da herhangi bir retinoid kullanmak istiyorsanız önce doktorunuza başvurunuz. Doktorum tretinoin kullanabileceğimi söyledikten sonra ben kullanmaya başladım. Bir de n'olursunuz güneş kremi.
Ukteyi veren: (yazar: kikis)
thalassa