1. tam adı melike safiye olan 3.murad'ın eşi ve 3. mehmed'in annesi valide sultan.
tüm sultanlar gibi kökeni kesin belli değildir ve çoğu zaman nurbanu sultan ile karıştırılır.
genel düşünceye göre venediklidir ve nurbanu sultan ile aynı aileden gelmektedir.
sofia olan adı osmanlı'ya geldikten sonra safiye "saf güzellik" olarak değiştirilmiştir.
hakkındaki bir iddia ise osmanlı sarayına sunulmayıp köle pazarından satın alındığı yönündedir ki bu doğruysa kendisi baştan başa çok güçlü bir yükseliş hikayesine sahiptir.
çok güçlü bir saltanatın ortasına düşünce önce padişahı etkilemiş sonra oğlunun tahta geçmesiyle kendisine rakip olacak güçte olan siyaset adamlarını bertaraf etmiştir.
sokullu mehmet paşa, yemişçi hasan paşa ve dahi torunu şehzade mahmud'un bile ölümünde parmağı olduğu bilinir.
kendisinin gücünü engelleyen ve sorgulayan kim varsa bertaraf etmiş, yerlerine kendisine sadık olanları koymuş ve 3.mehmet döneminde arka pencereden devleti yönetmiştir.
1. ahmed döneminde büyük valide sultanlık dönemi geçirdiyse de kösem sultan etkisiyle gücünü yitirmiştir.
kendisiyle ilgili en güzel ayrıntı ingiltere kraliçesi 1. elizabeth ile mektup arkadaşlığı yapması ve ibrahim paşa'dan sonra saraya batılı yaşayışı getirişidir. 1.elizabeth şehzadelerin birinin doğumunda altın beşik bile hediye etmiştir.
kadınlar saltanatının diğer sultanlarına göre devletin istikbalini pek fazla düşünmeyen, halk tarafından sevilmeyi pek fazla takmayan, tamamen şahsi yükselişi ve gücünü korumak isteyen bir sultandır ki bu da onu osmanlı'nın iyi yada kötü en orijinal kadınlarından biri yapıyor.
hayır eseri için istanbul'da eminönü semtini seçmiştir.