1. bir arada yaşayan bireylerin aralarındaki ilişkileri düzene sokmak için karşılıklı sözleşmesine dayanan felsefe kuramıdır.
bireyler karşılıklı ilişkileriyle önce toplumu daha sonra bir otoriteyi, devleti oluşturur. toplum, aralarından birilerini seçerek bazı bağımsızlıklarından vazgeçerek hukuk üstünlüğünü kabul edip seçilen kişilere yönetme yetkisi verir. böylelikle yönetilenlerle, yönetenler arasında bir sözleşme yapılır.
bu kuramda önemli olan toplumun yöneten kısmını seçebilmesidir. yönetenler kutsal bir yol yada miras gibi olaylarla başa gelmezler, onları toplum seçer. başlangıçta herkes eşit olduğundan toplum yönetenlere hesap sorma, görevlerinden alma gibi yetkilere sahiptir. ayrıca bireyler bir şiddet, toplumu etkileyen olumsuz her olayda birlik olmalı ve beraber karşı koymalıdır.
john locke, thomas hobbe, Crito bu kuramın öncüleridir ancak toplum sözleşmesi en çok Jean-Jacques Rousseau ile tanınmıştır. özellikle rousseau'nın toplumsal sözleşme eseri ile cumhuriyetin temelini attığını söylenir.
"Şunu unutmayalım ki, şehirlerin surları köy evlerinin yıkıntılarıyla yapılır. Başşehirde yükselen her sarayı gördükçe bana bütün bir ülkenin harabeye çevrildiğini görüyormuşum gibi gelir." - J.J. Rousseau, Toplumsal Sözleşme
ukte sahibi (yazar: pamuk )