yargılamak

1. On yargı başlığına ek olarak yazmak istedim...

Yargılamak ve eleştirmek benim sülalemden gelen bir huyum. Son zamanlarda azaltmaya başladım. Çünkü öyle bir noktaya gelmiştim ki, herkesi ve her şeyi yargılamış olduğum ve her seyle dalga geçtiğim için, kendim hiçbir şey yapamayacak duruma gelmiştim. Facebook yorumlarından tutun da, otobüste cam açmaya kalkışmak kadar basit şeyleri de düşünün... "aaa salağa bak, o cam öyle mi açılır", "o kıçına bakmadan giydiği pantolona bak", "ay bu mal da hiçbir imla kuralını bilmiyor", "hıyara bak ya sanki facebook'ta fotoğraf yorumu değil de makale yazıyor, bu kadar noktalama işareti kasmaya gerek var mıydı asosyal seni"

2 ay boyunca psikoloğa gittim. Yaptığımız en güzel konuşmalardan biri:

Pisikoo: -.... bidi bidi bid bid, yani yargılamak viri viri....

Ben: - e ama herkes bi şekilde herkesi yargılar/eleştirir. Kötü bi şey, ama Bunun büyük bi sorun olduğunu düşünmüyorum.

Pisikoo: - Mesela bazı insanlar vardır her gece içer ama sabah kalkıp işine rahat rahat gider, sağlık sorunu da yoktur; ama bazıları da bir kadehle sarhoş olup hastalanır. İşte onun gibi.

Siz de benim gibi bir kadehle yargı sarhoşu olanlardansanız, gelin süslüler birlikte kurtulalım bu illetten.

Azalttım, mutluyum.

edit: arada yazılıp silinen girdiyi göremedim fakat bu girdi yargılamanın kötü, insanı tüketen bir şey olduğunu söylemek için yazıldı. insanları sürekli yargılıyorsanız mutlu olamazsınız.

2. Kişinin kendi fikirleri doğrultusunda veya somut deliller ışığında bir sonuca varmasıdır.

saclariminapsam çok güzel özetlemiş gerçekten ne illet birşeydir. İnsanların tercihlerini, kararlarını, yaşamlarını, sevdiklerini, sevmediklerini ve daha bir çok şeylerini yargılayan ve bunu çok normal zanneden hatta kendine hak gören insanlar var. Hayatlarını mahkeme salonunda gibi yaşıyorlar sürekli. Keşke karşılarındakiyle uğracaklarına kendilerine bir baksalar ve bu yaptıklarının sadece kendilerinden götürdüğünü, enerjilerini gereksiz yere tükettiklerini görebilseler.

3. "kusurları örtmede gece gibi ol." _ mevlana.

yargılayan insanlar, genelde olaylara daha küçük pencereden bakan, empati kuramayan kişiler oluyorlar. hoşgörünün tersidir yargılamak. faşizm de bundan beslenir hatta, çünkü hoşgörüsüz insanlar kendi gibi olmayanı ötekileştirir ve onları anlamaya çalışmaz.

trafikte taşıtlara yeşil ışık yanmasına rağmen harekete geçmeyen kişiyi kınadığınızı düşünün: "aptal mıdır nedir, ışığın yandığını görmüyor mu?", "kadın şöför olmalı, beceriksiz." ve benzerleri... öfkeyle aracınızdan çıkıp öndeki aracın sürücüsüne çatmaya gidersiniz ve bakarsınız ki sürücü koltuğundaki yaşlı adam meğer kalp krizi geçiriyormuş.

bu tür örnekler çoğaltılabilir. sokakta karşımıza çıkan ve iç dünyasından / yaşadıklarından / başından geçenlerden haberimiz olmayan kişileri yargılamak, olayın sadece ufak bir kısmını görebildiğimizi gösterir. üstüne olmayan kıyafetle sokağa çıkıp sizin göz zevkinizi bozan teyzenin belki de giyecek son kıyafeti odur. otobüste camı açamayışıyla dalga geçtiğiniz zayıf bünyeli kızcağız belki o gün hastadır. cinsel tercihi yüzünden alay ettiğiniz adam belki de intiharın eşiğindedir ve bu dünyadan ayrılmamak için sizden göremediği son bir insanlık kırıntısına tutunmak istiyordur.

size tuhaf gelen görünüşe, kıyafetlere, cinsel yönelimlere, inanca, ten rengine, zevklere (vs uzar gider) sahip diye birini eleştirebileceğini sanmak, kendini üstün görmektir ve olgun insanın asla yapmayacağı bir davranıştır bu. zira çevresindeki her insanın farklı ve bambaşka bir öze sahip olduğuna, bu çeşitlilik sayesinde dünyaya güzellik kattığına inanan hoşgörülü insanlar kimseyi sert kelimelerle eleştirmez; onlar kimsenin mükemmel olmadığını ve kusurlarımızın bizi kusursuz kıldığını bilirler.

kul, kınadığını yaşamadan ölmez.

hiçbirimiz mükemmel değiliz ve mükemmel olmadığımız için kimseyi yargılama hakkımız yok. size yapılmasından hoşlanmayacağınız bir davranışı başkalarına yöneltmek ise ikiyüzlülüktür, bencilliktir. bunu yapma hakkına sahip olduğunu iddia etmekse kibirdir. bu dünyada sadece annenizin gözünde mükemmel olacaksınız ve ne kadar iyi olduğunuzu düşünürseniz düşünün, sizin performansınızdan memnun kalmayan birileri daima olacak.

etik, içten gelen ahlak ve vicdanın bilişsel gelişim ile oluştuğunu ve bu konuda yeterli seviyeye varamayanların gelenek öncesi dönemde kalacağını iddia ediyordu kohlberg amca. ben bu konuda onun kadar keskin fikirli değilim ancak deneyimleriniz arttıkça, bu ülkede, (daha da çemberi daraltalım) bulunduğunuz şehirde hatta mahallede sizin kadar rahat insanların yaşamadığının farkına vardıkça, belki hoşgörü sahibi olabilir ve yargılamaktan vazgeçebilirsiniz. benim hala umudum var.

alakalı (bkz: mahalle baskısı)

4. insan beyninin karşılaştığı her şey ve herkesle ilgili yaptığı şey! beyin yargılar. çünkü yaşamak için tehlikeyi ayırt etmek zorundadır. bunu durduramazsınız, sürekli değerlendirir, kategorize eder.. bu şekilde çalışır!

bilgi arttıkça, nöron sayısı ve bağlantıları arttıkça ve bilinç yükseldikçe, bu kötü, bu çirkin gibi keskin yargıların oranı azalır. aynı şekilde bu güzel, bu çok iyi gibi olumlu yargılarında... çünkü yüzde yüz iyi ve kötü olmayacağını mesela, bilinç sahibi bir insan ayırt eder.

insanın yargılamaya hakkı vardır, ama kendi yargısını kesin doğru olarak ortaya sürmeye hakkı yoktur. yargılarımız kendi sübjektif kararlarımızdır ve sadece kendi davranışlarımızı bağlar. en azından öyle olmalıdır.

kimsenin toplum yargıcı olmaya ise tabi ki hakkı yoktur, kendi ahlak anlayışını başkasına dayatmaya da!

5. su hayatta naparsaniz yapin bunu yapmayin. üniversiteden tanistigim bi arkadasim bana bunu cok yapti ve artik iliskimiz kopma seviyesine geldi. artik olay yargilamayi gecmis ithamda bulunmaya gelmisti ve ne yaptigi yargilar dogruydu ne de ithamlari. bi kaç kez oldu bu yargilama mevzusu ve konusarak halletik sanarken öncekileri görmezden gelmis olmama dayanarak daha da tepeme bindi ve artik konusmuyorum.

cidden biri sizle arkadaslik yapiyorsa bu yargilamalarinizla, racon kesme güdüsüyle verdiginiz nasihatlerle olmaz. insanlar sizi alttan aliyosa bu deger verdigi icindir, siz bu affetmeyi, görmezden görmeyi alip insanlarin tepesine binmeyin. kimseye de fikriniz sorulmadikca yargi dagitmayin. cidden sinir bozmaktan öteye gecmiyor, simdi hayatimdan cikardim kafam rahat yeminle cildim düzeldi stressizlikten.