zero waste

1. mümkün olduğu kadar az atık çıkartma hareketine verilen isim. amaç doğanın dengesine en az zarar verecek şekilde (bkz: sadeleşmek) ve arınmak.

Bunu yaparken dikkat edilecek en önemli nokta zero waste olmaya karar verdikten sonra bunu her şeyi çöpe atarak yapmamak. çünkü atılan çöpler de en nihayetinde toprağa karışıp doğaya zarar veriyor.

dolayısıyla sadeleşmeye karar verip de telaş içinde her şeyi çöpe atmamak lazım. bunun örneğini kozmetik üzerinden değil de kitaplar üzerinden verirsek kitaplarınızı çöpe atmak yerine çevredeki kütüphane ve okullara bağışlayabilirsiniz.

o zaman böyle haberlere de çok gerek kalmaz gibi aslında http://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-42307964

veya artık neredeyse bütün belediyeler giysi kumbaraları oluşturdu. kıyafetlerinizin gerçekten ihtiyacı olanlara gitmesini isterseniz kıyafetlerinizi yerleştirirken ufak ufak ayıracağınız eşyaları seçip bu kumbaralara atabilirsiniz.

(yazar: duilwen)in uktesiydi (gizlinot: teşekkürler)

2. Bir 'humble brush' alarak ilk adımımı atmış bulunmaktayım. Poşetler yerine bez çantalar, plastikler yerine cam, ev yapımı deodorant şeklinde devamını getireceğim.

3. hayatımızdaki olumsuz şeylerden arınmak gibi bunu da çöplerden arınmak, doğaya verdiğimiz zararı en az seviyeye getirmek olarak düşünüyorum. doğal ürünlere yönelmekle başlayabiliriz. sağlıklı hissetmek için paketli gıda tüketimini bırakıyoruz ve bu çevremize verdiğimiz zararı da azaltıyor. poşet yerine eskiden olduğu gibi file çantalar ve bez çantalar kullanabiliyor. plastik kutularda aldığınız bazı ürünleri çok kolay bir şekilde cam kavanozlara koydurabilir veya kavanozda satılanlarına yönelebilirsiniz. hemen hemen çoğu kişinin hali hazırda uyguladığı plastik şişe yerine cam şişe, karton bardak yerine termos, plastik damacana yerine cam damacana ya da arıtma sistemi gibi... hediye paketi yaparken şık bir şal,fular, eşarp gibi kumaşlardan faydalanabilir. elinizde bulunan atıkları çeşitlerine göre ayrıyıp doğaya katkıda bulunabilirsiniz. çocuklara bunu erken yaşta aşılayıp gelecek için güzel bir adım atabilirsiniz. çocuklara balon almak gibi ya da tek kullanımlık ürünler almak gibi yanlışlardan dönebilirsiniz. gereksiz pipet kullanımı gibi çevreye zarar veren şeyler her ne kadar ufak görünse de zaman içinde çığ gibi büyüyor. pipet illa gerekliyse mesela metal pipet alternatifi kullanılabilir. hemen hemen her şeyin bir alternatifi var. bu konuyu konuştuğum çoğu kişi "çöp poşetinden, ıslak mendilden de mi vazgeçeceğiz?" diyor. çöp poşetinin kolay çözünebilir olanlarıyla başlayabilirler. daha sonra zaten bunu özümsemiş kişilerin çok fazla çöpü çıkmıyor ve gıdalar için kompost yapma gibi yöntemleri uygulayabiliyorlar. ıslak mendilsiz de yaşanabilir. elbette herkes bu şekilde yaşamak zorunda değil. sadece yaşadığımız iklim değişiklikleri doğanın gördüğü zarar insanı düşündürmeli diye düşünüyorum. yalnızca kendimiz düşünüp bencilce davranmak gelecek nesiller için temel ihtiyaçların bile karşılanamaması demek. bu konuda bir sürü çalışma var. okuyup bilgilenmek çok fazla heveslendiriyor. belki ilk başlandığında gerçekten zor gelebilir. yavaş yavaş bırakmak bile o kadar etkili ki. istenirse yapılabilir.ilk olarak karbon ayak izinizi araştırın. çok güzel kitaplar, belgeseller var. bunları izleyin ve okuyun. değişim için bir adım atın. bu konu uzun bir konu olduğu için ne yazılırsa yazılsın konu dağılıyor.

4. Küçük küçük de olsa uygulanmasında gelecek için çok önemli olduğunu düşündüğüm ilkedir. Türkçesi sıfır atıktır. Sıfır atık mı o nasıl olacak ki demeyin, atığınızın %10unu bile azaltsanız o bile çevre için çok önemlidir. En basitinden şu an marketlere kendi tekrar kullanılabilir poşetlerimizi götürüyoruz. Neden sebze ve meyveler için de keseler götürmeyelim? Yanımıza su şişemizi alıyoruz, neden kahvemiz için de termos almayalım? Streç film yerine neden kendi tekrar kullanılabilir balmumu kumaşlarımızı yapmayalım? Kağıt havlu yerine neden kendi kumaş mendillerimizi kullanmayalım? Bulaşık süngeri yerine neden kabak lifi kullanmayalım? Zaten bundan 20 yıl önce çok değil hayatlarımız bu şekildeydi. Neden kolaya kaçıp çevreyi doğayı geri dönülmez bir pisliğe çeviriyoruz. Doğayı bozmasınlar diye ağlarken neden evdeki bu küçük ayrıntıların farkına varmıyoruz. Aman ben mi kurtaracağım dünyayı diye düşünme, evet sen ben biz kurtaracağız bu dünyayı. Hiç olmazsa mutfakta bu küçük adımlarla bile doğaya doğala büyük katkı sağlayabiliyoruz. Çocuklarımız büyüdüğünde arkamızdan ne kadar pis dünya bırakmışlar bize dedirtmeyelim. Duyarlı olalım. 

5. Günlük hayattaki sıradan alışkanlıklarımızı değiştirerek daha az atık çıkarmaya çalışabiliriz. Öncelikle geri dönüşmeyen atıkları öğrenmeli; geri dönüşebilen atıkların da sonsuz kere dönüşmeyeceğini idrak etmeliyiz. Kahvemizi mekanda oturacaksak fincanda, alıp götüreceksek termosta isteyebiliriz. Şampuan yerine sabun ya da katı şampuan kullanabiliriz. Bakliyat gibi gıda ürünlerini ambalajlı almak yerine kendi bez torbamıza/kesemize koydurabiliriz. Araştırma yapınca bir sürü seçeneğe sahip olduğumuzu gördüm, doğa bize oldukça cömertken biraz özveride bulunmak zor değil bence. Geçenlerde gittiğim piknikte rastladığım plastik çatal tabak yığınları içimi acıttı. Artık kullan at mantığından çıkmamız gerekiyor. Benim Şimdiki hedefim tek kullanımlık pedi hayatımdan çıkarmak umarım başarabilirim.

6. Son zamanlarda konuya olan ilgim arttığı ve pek çok video izlediğim için konuyla ilgili bir girdi yazmanın da uygun olacağını düşündüm. Öncelikle zero waste (türkçe adıyla sıfır atık) nedir, nerden çıkmıştır kısaca ona değineceğim. Sıfır atık, 1998-2000'li yıllarda Amerika'da önem kazanmış; atıksız, plastiksiz ve toksinsiz yaşam biçimi savunan bir akım ve yaşam biçimidir. Yani plastik ve benzeri toksik ürünleri kullanmadan, tekrar tekrar kullanılabilen ve doğada geri dönüştürülebilen ürünleri kullanmayı destekler. Aynı zamanda veganlık ve minimalizm akımı ile bağlantılı olduğunu ekleyeyim.

Peki plastiksiz bir hayat nasıl oluyor ve bu şekilde yaşamak gerçekten mümkün müdür?

Çoğu insan için bu tarz akımlar ekstrim gibi gözükebilir, sonuçta veganlık denilince sadece ot yenildiğini, minimalizm denilince boş bir evde yaşandığını, sıfır atık denilince ise bir yıllık çöpü avuç içi kadar olan insanları düşünüyor pek çok kişi. Ama aslında o kadar zor değil ve bir şeylerden vazgeçip tüm hayat biçiminizi değiştirmeniz gerekmiyor. Zaten bence sıfır atık bizim Türk toplumuna çok uyan ve aslında fark etmeden yapıyor olduğumuz şeyleri savunan ve destekleyen bir akım. Bir liste yaparak kullanılan ve kullanılması gereken ürünleri daha rahat kıyaslayabiliriz.

1- Mesela biz kadınların ortak problemlerinden biri olan pedlere değinelim. Rahatsız ve pahalı olmalarının yanı sıra çok fazla plastik içeren bir ürün ped. Bunun yerine adet kabı (ingilizcesi menstrual cap) çok daha pratik ve dayanıklı.

2- Plastik poşetler yerine bez çantalar ve bez keseler.

3- İçi toksin dolu plastik diş macunları yerine tablet macunlar ve plastik diş fırçaları yerine bambu ve ahşap olanlar.

4- Sıvı sabunlar ve duş jelleri yerine kalıp sabun. (mesela mis gibi zeytinyağı sabunu ehdbbcdb)

5- Duş lifleri ya da temizlik süngerleri yerine kabak lifi ve eski kıyafet parçaları.

6- Partilerde ya da pikniklerde kullanılan plastik bardaklar, çatallar ve kaşıklar yerine bambu ürünler.

7- Tuvalet kağıdı yerine taharet musluğunu tercih etmek.

8- İkinci el ürünleri tercih etmek. Bu kıyafet içinde olabilir, elektronik ya da ev eşyası için de.

9- Makyaj silmek için kullanılan ıslak mendiller yerine yıkanıp kullanılan makyaj silme bezleri.

10- Artık sebze- meyve, yumurta kabuğu gibi artıklar için bir kompost kutusu yapmak ve gübre olarak geri dönüştürmek.

Daha pek çok örnek sayılabilir tabi. Bazıları daha bilindik şeylerden de oluşuyor. Toplu taşımayı ve bisikleti tercih etmek, gereksiz yere alışveriş yapmamak ve yemek ziyan etmemek gibi. Tabi unutulmaması gereken önemli bir konu daha var. Eğer yukarıda saydığım şeylerden herhangi birine sahipseniz, ped ya da ıslak mendil gibi, bunları atıp yerine geri dönüştürülebilenini ya da sürdürülebilir olanını almakta ziyan ve atıktır. Sonuçta bu akım geri dönüştürülebilir ürünleri alıp gereksiz alışveriş yapmak demek değil, elinizdeki tükenince ve kullanılamaz hale gelene kadar kullanmak demektir.

Bir de son olarak başta söylediğim bir konuya değinmek istiyorum. Veganlık ile olan alakası.

Hayvansal gıda endüstrisi, doğaya en çok zarar veren endüstrilerden biri gerçekten. Plastik kullanımını artırmasının yanı sıra hayvanlara zarar vererek iklimsel ve doğal düzene de zarar veriyor. Bu konu ile ilgili izlediğim bir videoda, bir söz duymuştum onu paylaşmak istiyorum. Eğer gıda endüstrisi için öldürülen hayvan sayısı kadar insan öldürülse, şu anki insan nüfusu yok olur. Bu da bize sayının fazlalığı ve hayvanların ne kadar sömürüldüğü hakkında bilgi vermiş oluyor.

Bundan dolayı etten vazgeçemem derseniz bile bitkisel ağırlıklı beslenmek en az plastik kullanmamak kadar doğa için faydalı.

Yazacaklarım bu kadar, konuyla daha fazla araştırmak ve öğrenmek isteyenler için bir kaç link bırakıyorum. Umarım birilerine yardımım dokunabilmiş ve az da olsa perspektif kazandırabilmişimdir.

(link: https://twitter.com/sifiratikgov?ref_src=twsrc%5Egoogle%7Ctwcamp%5Eserp%7Ctwgr%5Eauthor Türkiye Twitter Hesabı)

(link: https://www.youtube.com/channel/UCFQ_CWYmt-ScWaPX4YfnBrQ Sıfır atık ve veganlık ile alakalı bir youtube kanalı)

(link: https://sifiratik.gov.tr/ Türkiye Ana Websitesi)

(link: http://atiksizev.com/ Türk Websitesi)

(link: https://wholepeople.com/ Yabancı bir website)