ömer hayyam

1. 11. yüzyılda iran’da dünyaya gelmiş şair, filozof, matematikçi ve astronom. Zamanının ve yaşadığı çevrenin çok ötesinde, bu dünyaya her zaman gelmeyecek bir insan. Medrese eğitimi alırken devrin diğer 2 karizmatik karakteri vezir nizam-ül mülk ve hasan sabbah ile tanıştığı ve hayatı boyunca bu iki şahısla bağını koparmadığı iddia edilir. Amin maoluf’un semerkant kitabında bu bağlantıları kurgulanmış ve ortaya muhteşem bir kitap çıkmıştır.

Ömer hayyam rubaileri nedeniyle daha çok bilinen şair yönünün yanısıra binom açılımını ilk kez kullanan ve pascal üçgenini de ilk bulan kişi olduğu iddia edilen üstün yetenkli bir matematikçidir. Ayrıca astronomi ve matematik bilgilerini kullanarak hazırladığı celali takvimini aşacak doğrulukta hesaplamaları olan bir takvim yapılabilmesi için 17. Yüzyıla gelinmesi gerekecektir.

Rubailerini okudukça inanamadığım, o devirde bu nasıl bir açık görüşlülük, hayata, aşka, inanca nasıl bir bakış açısı diye şaşırdığım zekasına ve kişiliğine hayran olduğum, hakkında yazılan eserleri de okumaktan büyük zevk aldığım bir kişiliktir.

Sevgili, seninle ben pergel gibiyiz

İki başımız var, bir bedenimiz

Ne kadar dönersem döneyim çevrende

Er geç başbaşa verecek değil miyiz?

Ben olmayınca bu güller, bu serviler yok.

Kızıl dudaklar, mis kokulu şaraplar yok.

Sabahlar, akşamlar, sevinçler tasalar yok.

Ben düşündükçe var dünya, ben yok o da yok

ayrıca içimden bu başlığı açmak gelirken sevgili (yazar: lilithkrema) uktesini olduğunu gördüm. kendisine kokulu öpücükler (gizlinot: swh)

2.

"Ben olmayınca bu güller, bu serviler yok.

Kızıl dudaklar, mis kokulu şaraplar yok.

Sabahlar, akşamlar, sevinçler tasalar yok.

Ben düşündükçe var dünya, ben yok o da yok.

ırmaklarından şaraplar akacak diyorsun

cennet-i ala meyhane midir

her mümin'e iki huri vereceğim diyorsun

cennet-i ala kerhane midir?

İsyan edip karşında duracağım, neredesin?

Karanlığı, ışığa yoracağım, neredesin?

İbadete karşılık cenneti alacaksam

'Bağış mı ticaret mi' diye soracağım, neredesin?

Var mı dünyada günah işlemeyen söyle:

Yaşanır mı hiç günah işlemeden söyle;

Bana kötü deyip kötülük edeceksen,

Yüce Tanrı, ne farkın kalır benden, söyle."

sözlerini söylemiş şair, bilim insanı, zamanının çok ötesinde yaşamış değerli insan..

3. Sevdiğim adamin ilham kaynaği. Daha guzeli olabilir miydi ? Şansli kadinim vesselam

4. rubaileriyle tanıdığımız iranlı olan fakat edebiyatımızda önemli bir yerde duran şairdir.

5. "Ey kör! Bu yer, bu gök, bu yıldızlar boştur boş!

Bırak onu bunu da gönlünü hoş tut hoş!

Şu durmadan kurulup dağılan evrende

Bir nefestir alacağın, o da boştur boş!"

6. Dünyada akla değer veren yok madem,

Aklı az olanın parası çok madem,

Getir şu şarabı, alın aklımızı:

Belki böyle beğenir bizi el alem

İçin temiz olmadıksan sonra

Hacı hoca olmuşsun, kaç para!

Hırka, tespih, post, seccade güzel;

Ama Tanrı kanar mı bunlara?

Dünya üç beş bilgisizin elinde;

Onlarca her bilgi kendilerinde.

Üzülme; eşek eşeği beğenir:

Hayır var sana kötü demelerinde.

En sevdiğim dörtlükleri

7. cennet de cehennem de senin içinde

8. "Kim demiş haram nedir bilmez Hayyam?

Ben haramı helalı karıştırmam:

Seninle içilen şarap helaldir,

Sensiz içtiğimiz su bile haram."

9. yıldızların efendisi.

tanışıklığım ortaokula dayanıyor. ben de ilk olarak dayımın kitaplığından aşırdığım semerkant kitabında duymuştum adını. lisede -bütün insanlardan nefret ettiğimi düşündüğüm dönemler- kitaplara ve şiirlere vermiştim kendimi. her gün hayyam okurdum. hep yalnızdım, yalnızlığımda büyülerdi beni rubailer.

üniversitede sevdiğim adam hediye ettiği kitabın ilk sayfasına şu rubaiyi yazmıştı çok güzel el yazısıyla. edebiyatçıydı, hayyam'dan bahsederken 'ulan vicdansız, ne bıraktın bize geriye? nasıl yazılır daha iyisi?' derdi.

sevgili, seninle ben pergel gibiyiz,

iki başımız var, bir bedenimiz.

ne kadar dönersem döneyim çevrende,

er geç baş başa verecek değil miyiz?

çalışmaya başladıktan sonra çıktı hayyam tekrar karşıma. onu çalışmam gerekiyordu, sonra anlatmam. edebiyatını değil ama bu kez; bilim insanlığını, astronomi ve matematiğe katkılarını. tekrar büyülendim.

gün gelir de hayyam'ı sevmeyen bir çocuk yetiştirirsem çok üzgün bir insan olacağımı daha şimdiden biliyor, dizelerinin kalbime bunca dokunabilmesi karşısında tekrar şapka çıkarıyorum.

10. " Şu alacalı bulacalı yeryüzünde bir adam dolaşır, ne zengin ne yoksul, ne mümin ne kâfir, yaltaklanmaz hiçbir hakikate, saygısı yok hiçbir kanuna... şu alacalı bulacalı yeryüzünde, bu yiğit ve hüzünlü adam kim ola? "