1. Öncelikle Emine bulut’u ve aile içi cinayete kurban giden bütün kadınlarımızı anıyorum. Kendisinin ve kızının feryatları kulaklarımdan gitmiyor. acıyı ve umutsuzluğu tarif edebilmek mümkün değil. Bizler için kapanmaz bir yara ve adalet için de üstü örtülemez bir utanç bu.
Emine bulut cinayetini, ilk olarak televizyonda gördüm. Sonrasında sosyal medyada, olay esnasında orada bulunan insanların kurban edilen kadına yardım etmediğini, katilin elini kolunu sallayarak taksiye bindiğini okudum. Hatta o sırada, orada bu vahşet anının videoya alındığını öğrendim. Bu yüzden İnsanların kan donduran bu eylemsizliklerini açıklayacak bir fenomenden bahsetmek istiyorum: Seyirci etkisi
İng. Literatürdeki ismiyle the Bystander effect, yardıma ihtiyaç duyulan bir durumda, çevrede olaya tanıklık eden kişi sayısı ne kadar fazla ise, müdahale eden kişi sayısının o oranda düştüğünü belirten psikolojik terimdir.
Bu fenomen ilk olarak 1964’te abd’de Kitty Genovese isimli genç kadının bir saldırgan tarafından katledilmesi ve olaya müdahale eden kimse olmaması vakasının araştırılması ile literatüre girmiştir. Olay şöyledir: iş çıkısı evine doğru yürümekte olan geç kadın, kendisine tecavüz etme girişiminde bulunan bir adam tarafından defalarca bıçaklanır. Öyle ki katil, genç kadını yaraladıktan sonra tekrar geri dönüp, onu bıçaklayarak katleder. Etrafta olaya şahit olan onlarca insan vardır ancak kimse polisi, ambulansı arama, yardım etme girişiminde bulunmaz. Sonunda olaya şahit olan biri yardım çağırır ama genç kadın kurtarılamaz. Bu elim olaya şahit olanların olay esnasında harekete geçmemelerinin nedeni ruh bilimciler tarafından araştırılır ve seyirci etkisi kavramı ortaya konulur.
Araştırmalardan özetle seyirci etkisinin 2 sebebi olabilir:
Birincisi, Kişiler olaya tanık diğer insanların yardım edebileceğini düşünmüştür ve kendini daha az sorumlu hissetmiş olabilir.
İkincisi, Kişiler etrafta kimsenin yardım etmediğini görünce acil bir yardım olmadığını düşünmüş, Kendi kişisel yardımının bir etkisi olamayacağı kanısına varmış olabilir.
Seyirci etkisi kavramı hala bilimsel araştırmalara ve çeşitli deneylere konu olmaktadır. Hatta yanılmıyorsam girl dizisinde geçen bir sanat etkinliğinde de kitty genovese cinayeti ve olaya şahit olanların eylemsizlikleri konu edilmişti.
Ve tabii asıl önemli olan kısım; ne yapılmalı? kalabalık bir yerde böyle bir olaya şahit olduğumuzda, müdahale ederken “birisi yardım çağırsın” demek yerine, direkt olarak bir kişiyi işaret edip örneğin “sen polisi ara” demek daha etkili sonuç veriyor. Çünkü bu gibi durumlarda kimse “birisi” lafını üzerine alınmıyor ve “nasıl olsa birisi yardım eder veya polisi arar” diye düşünebiliyor.
Dehşet duygusu, o an insanı kilitlese de yardım etme, yardım çağırma fikri aklımıza geldiği anda duyarlı olmak, harekete geçmek için tereddüt etmemek bir hayat kurtarabilir.
asya