çölyak

1. ukte (yazar: peanut)

ömür boyunca glutensiz gıdalarla beslenmeyi gerektiren barsaklardaki yapının bozulmasından kaynaklanan hastalık.

şimdi şimdi ülkede glutensiz gıdalar çoğaldı ancak bundan 10 sene önce dahi bu kadar yaygın değildi ne yazık ki.

şu anda glutensiz gıdaları yerel marketlerde dahi bulabileceğiniz gibi, glutensiz unlar sayesinde evde de bir çok patiseri ürünü pişirebilirsiniz.

(link: https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%87%C3%B6lyak_hastal%C4%B1%C4%9F%C4%B1 ayrıntılı bilgi için )

bunun da beteri vardır; (gbkz: süt alerjisi).

2. Bir çölyak hastası olarak tüm çölyak hastalarının 9 Mayıs Dünya Çölyak Günü'nü kutluyorum. Bu glutensiz dünyamızda hepimiz beraberiz.

3. Ukde sahibi, peanut. 

(link: https://www.medikalakademi.com.tr/colyak-belirtileri-nelerdir/ En çok yararlandığım kaynak)

çölyak hastalığı (celiac disease) ; hastalık bağırsaklardaki sindirimi sağlayan villus denilen yapıların bozulmasına sebep olmakta ve dolayısıyla da yiyeceklerdeki besinin emilmesini engelleyen ve ince bağırsakta hasarlar oluşturan bir sindirim hastalığıdır. Çölyak Hastalığı ince bağırsağın, GLUTEN adlı proteine karşı ömür boyu süren ve kronikleşen alerjisi, hassasiyetidir.

ilk defa 1953'te tanımlandı, buğdayın genleri değiştirilene kadar çölyak diye bir hastalık yoktu.

çölyak hastası olan kişiler buğdayda arpada çavdarda ve yulafta bulunan ve gluten olarak adlandırılan bir proteinine tahammül edememektedir. 

Gluten, buğday, arpa, çavdar ve yulafta bulunan, suda çözünmeyen, yüksek molekül ağırlıklı bir proteindir. İçeriğinde bulunan giadin, glutenin sindirim sistemine zararlarının çoğundan sorumludur. Gluten, yiyecekleri bir arada tutan bir tutkal görevi görerek şekillerini korumalarına yardımcı olur. Örneğin un suyla karıştırıldığında, gluten proteinleri tutkal kıvamında yapışkan bir ağ oluşturur. Bu tutkal benzeri özellik, hamuru elastik hale getirir ve ekmeğin piştiğinde kabarmasını sağlar. Aynı zamanda çiğnenebilir, tatmin edici bir doku kazandırır.

çölyaklı hastalar gluten içeren yiyecekler yediklerinde, onların bağışıklık sistemleri bunu ince bağırsaklara zarar vererek yanıtlar.özellikle çok küçük ve parmak şekline benzeyen villus olarak adlandırılan ince bağırsaktaki emilimi sağlayan yapılar kaybolur(düzleşir ve görevini yapamaz hale gelir.) çölyaklı bazı kimselerde söz konusu belirtiler olmayabilir. onların ince bağırsaklarının hasarsız kısmı yeterince besin alabildiğinden belirtilerin çıkmasını önlemektedir. 

yiyeceklerdeki besinler bu villuslardan geçerek kan dolaşımı içine emilirler.villuslar olmadan kişi ;her ne kadar yiyecek yerse yesin; beslenemez. 

Çölyak hastalığı kişinin yaşamının her hangi bölümünde ortaya çıkabilmektedir.

çölyak hastalığının oluşumunda rol oynadığı düşünülen faktörlerden biriside kişinin anne sütüyle ne kadar zaman beslendiğidir.uzun süre anne sütüyle beslenen kişilerde çölyak hastalığını belirtileri daha geç ortaya çıkmaktadır. diğer bir faktör ise gluten içeren yiyeceklerin yenilmeye hangi yaşta başlandığı ve ne kadar gluten yenildiğidir. 

çölyak hastalığının belirtileri aşağıdaki maddelerden birini yada bir kaçını içerebilir; 

·çok sık tekrarlanan karın ağrıları 

·kronik ishal 

·kilo kaybı 

·açık renkli, kötü kokulu dışkı 

·anemi (kırmızı kan hücrelerinin düşüklüğü) 

·gaz 

·kemik ağrısı 

·davranış değişiklikleri 

·kaslarda kramp meydana gelmesi 

·yorgunluk 

·büyüme geriliği 

·bebeklikte gelişim,büyüme bozuklukları 

·eklemlerde ağrılar 

·felç 

·bacaklarda uyuşma,karıncalanma(sinirdeki hasardan) 

·ağız içerisindeki açık yaralar (aphthus ulcers) 

·ağrılı deri hastalığı (dermatitis herpetiformis) 

·diş bozuklukları yada mine kaybı 

·haddinden fazla kilo kaybından dolayı oluşan adet düzensizliği 

Bebeklerde hastalığın belirtileri ek gıdalara başladıktan sonra ilk tahıl ürünlerini aldıklarında ortaya çıkar. Birkaç hafta ila ay sonra sindirim sistemi ile ilişkili bulantı, kusma, ishal gibi klasik belirtileri görülmeye başlar. 2 yaş altı çocuklarda, çölyak hastalığı belirtileri;

-Kusma

-Kronik ishal

-Karında şişlik

-Gelişme geriliği

-İştahsızlık

-Kas erimesi

2 yaşından büyük çocuklarda ise;

-İshal

-Kabızlık

-Kilo kaybı

-sinirlilik

-Kısa boy

-Ergenlikte gecikme

-Dikkat eksikliği / hiperaktivite, öğrenme güçlükleri, baş ağrısı, kas koordinasyon eksikliği ve epilepsi nöbeti gibi nörolojik belirtiler görülebilir.

eğer bir yakınınızda varsa ve karın ağrısı, şişkinlik gibi semptomlara sahipseniz kısa zamanda test yaptırın zira ailesinde çölyak olan kişilerde de aynı durumun çıkma ihtimali oldukça yüksek gördüğüm kadarıyla.

çölyak hastalığını teşhis etmek çok zor olabilmektedir. çünkü hastalığın belirtilerinden bazıları diğer hastalıkların belirtileri ile aynıdır.(bu hastalıklar ; bağırsak hastalıkları, crohn’s hastalığı , ülseratif kolit, bağırsak enfeksiyonları, kronik yorgunluk sendromları ve depresyon). 

çölyak hastalığının teşhisinde doktorlar glutene karşı oluşan antikorların seviyesi ölçmek için kan testi yapabilmektedirler. bu antikorlar antigliadin, anti-endomysium ve antireticulin’ dir. 

Teşhis için yapılan testler:

-Kan testleri: Çölyak hastalığı olan kişilerin tanımlanmasına yardımcı olmak için yapılır.

-Biyopsi: Tanıyı doğrulamak için yapılır.

eğer test sonuçları ve belirtiler çölyak hastalığını işaret ediyorsa, doktor villuslardaki hasarı kontrol etmek için ince bağırsaktan çok küçük bir doku parçası alabilir.bu yapılan işlemin adı biyopsi’dir.biyopsi işlemi ; endoskop olarak adlandırılan ince bir tüp ağız ve mideye doğru ince bağırsağa içine sokulur ve aletin yardımıyla küçük bir doku örneği endoskopa alınır.ince bağırsak biyopsisi çölyak hastalığını teşhis etmenin en iyi yoludur. 


çölyak hastalığı için tek tedavi glutensiz diyet uygulamaktır. glutensiz diyet gluten içeren tüm gıdalardan sakınmak ve onları tüketmemektir. bir çok insan için diyet hastalık belirtilerini durduracaktır, bağırsakların zarar gören kısımlarında iyileşme gerçekleşecektir ve bağırsakların daha fazla zarar görmesi önlenecektir. diyetin başladığı günler içerisinde iyileşmelerde başlar ve ince bağırsak genellikle tam olarak iyileşir. bunun anlamı villusların hiç zarar görmemiş gibi olması ve (üç ile altı ay içinde) çalışmasıdır. 

Buna karşılık pirinç, mısır, soya ya da patates gluten içermediğinden hastalar tarafından rahatlıkla tüketilebilir.

Gluten, buğday, arpa gibi besinlerde olmasına karşın günümüzde bazı kozmetik ürünlerde de yer almaktadır. Özellikle bu tarz dudak kremlerinin kullanımı doğrudan gluten ile temas edilmesine neden olmaktadır. Kozmetik ürün tercih ederken güvenilir markalara yönelmenizde ve içeriğinde gluten olmayan ürünleri tercih etmenizde büyük fayda var.

kişinin tanı anındaki yaşına bağlı olarak bazı problemler örneğin büyüme geriliği ve diş bozuklukları iyileşmeyebilir. 

çölyak hastalarının küçük bir yüzdesi glutensiz diyetle iyileşmeyebilir. bu kişiler bağırsaklarına aşırı derecede zarar vermişlerdir. 

Çölyakta glutenli gıdalara karşı aşırı duyarlılık oluştuğu için mutlaka glutensiz gıdalar tercih edilmelidir:

-Et, tavuk, balık

-Süt ve süt ürünleri

-Yumurta

-Kuru baklagiller, soya fasülyesi, kinoa

-Pirinç

-Mısır

-Patates

-Meyve ve sebze çeşitleri Çölyak hastalarının tüketebileceği besinlerdir.

4. Ömür boyunca glutensiz beslenmeye alıştım bir çölyaklı olarak, fakat ne yersem yiyeyim, çapraz bulaşmadan dolayı her zaman yanaklarımda yanaklarımın cilt tipi normal olmasına rağmen çok fazla kapalı komedon bulunur, ben de cildimi kurutmak, tahriş etmek istemem, ne yapacağımı bilemem, kapalı komedonlara göz yummak zorunda kalırım. (gizlinot: :p)

(gizlinot: Aranızda ne yapabileceğimi bilen bir süslü varsa mesaj kutuma gelebilir mi acaba?)

5. Nisan ayında çölyaklıların glutensiz kozmetik ürünler kullanmasına öğrendim ve elimdeki kozmetikleri inceleyince; şampuan, saç kremi, saç bakım yağı, peeling, cilt temizleme köpüğümün gluten içerdiğini gördüm. Kestim cildim 1.5 ayda toparladı. 

Eğer gluteni kestikten sonra normalde olmayan cilt problemleriniz başladıysa bu kullandığınız kozmetikle alakalı olabilir.