domates

1. Şeker domatesi diye geçenlere bayıldığım meyve. Cherrynin tadı bunun kadar güzel değil.

2. (gbkz: gdo)nun harikulade kanıtı (gbkz: meyve)dir.

ispanyollar latin amerika'yı keşfedip buldukları herşeyi yağmadıkları arada domatesi de buluyorlar. kökleriyle söküp söküp "fo ze cğown (for the crown)" diyorlar, dolduruyorlar gemilere (fransız aksanı oldu biraz, kabul. ayrıca pek (gbkz: crown) için yapacaklarını da sanmıyorum. "kraldan çok kralcı" sistemi ingilizlerin sanki birazcık. evet (gbkz: long live the queen) ama önemli olan britanya imparatorluğunun kendisidir. ispanyollar için kral, krallıktan bi tık daha önemliymiş gibi geliyor o dönemlerde. ayrı bi entry konusu).

efendim, bunlar tabi hiç domates görmemiş. ne diyelim lan biz buna diye düşünürlerken içlerinden en sivrizeka olanı diyor ki "abi hiç uğraşmayalım, burdaki yerliler ne diyosa biz de onu diyelim". fikir alkışlarla kabul ediliyor fakat (gbkz: nahuatl) dilinde (gbkz: tomatl) (ya da xitomate) olan kelime telaffuz edilememiş olacak ki tomate olarak geçiyor.

tabi biz meraklı maymunlar duruyor muyuz, durmuyoruz. "ulan hadi biz avrupalılar meksikalılardan çarptık bunu, meksikalılar nerden buldu bu naneyi acaba? niye sadece orda yetişiyordu lan" diye birileri sorup araştırıyor. taaa nerelere nerelere gidiyor ucu.

azteklerin 60.000 ile 1.000.000 arası tartışmalı bir miktarda kişiye yetecek kadar domates tarımı yapabildiği biliniyor. aztekler dediğimiz adamlar mısırlıların amerika şubesi. teknolojileri döneminin çok ötesinde falan. nüfusça da kalabalıklar. kafa da çalışıyor tabi. o kadar insana yetecek tarım sistemini kuran adam (gbkz: selective breeding) denilen sistemi de yapmış.

çok hikaye anlattım, görsel olarak (link: https://www.researchgate.net/profile/Mathilde_Causse/publication/51219158/figure/fig4/AS:305880315777034@1449938958547/Model-of-locule-number-evolution-in-tomato-fruits-during-domestication-S.png böyle) bir evrimi var domatesin. minnak boncuk gibiyken günümüzde domates boyutlarında olmasının sebebi klasik tarım (genetik seçilim).

bu da (link: http://www.scielo.br/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0103-84782017000300401&lng=en&tlng=en makale)si.